దేవ్యా దూత సంవాదో నామ పఞ్చమో ధ్యాయః ॥

అస్య శ్రీ ఉత్తరచరిత్రస్య రుద్ర ఋషిః । శ్రీ మహాసరస్వతీ దేవతా । అనుష్టుప్ఛన్ధః ।భీమా శక్తిః । భ్రామరీ బీజమ్ । సూర్యస్తత్వమ్ । సామవేదః । స్వరూపమ్ । శ్రీ మహాసరస్వతిప్రీత్యర్థే । ఉత్తరచరిత్రపాఠే వినియోగః ॥

ధ్యానం
ఘణ్టాశూలహలాని శఙ్ఖ ముసలే చక్రం ధనుః సాయకం
హస్తాబ్జైర్ధదతీం ఘనాన్తవిలసచ్ఛీతాంశుతుల్యప్రభాం
గౌరీ దేహ సముద్భవాం త్రిజగతాం ఆధారభూతాం మహా
పూర్వామత్ర సరస్వతీ మనుభజే శుమ్భాదిదైత్యార్దినీం॥

॥ఋషిరువాచ॥ ॥ 1 ॥

పురా శుమ్భనిశుమ్భాభ్యామసురాభ్యాం శచీపతేః
త్రైలోక్యం యజ్ఞ్య భాగాశ్చ హృతా మదబలాశ్రయాత్ ॥2॥

తావేవ సూర్యతాం తద్వదధికారం తథైన్దవం
కౌబేరమథ యామ్యం చక్రాన్తే వరుణస్య చ
తావేవ పవనర్ద్ధిఽం చ చక్రతుర్వహ్ని కర్మచ
తతో దేవా వినిర్ధూతా భ్రష్టరాజ్యాః పరాజితాః ॥3॥

హృతాధికారాస్త్రిదశాస్తాభ్యాం సర్వే నిరాకృతా।
మహాసురాభ్యాం తాం దేవీం సంస్మరన్త్యపరాజితాం ॥4॥

తయాస్మాకం వరో దత్తో యధాపత్సు స్మృతాఖిలాః।
భవతాం నాశయిష్యామి తత్క్షణాత్పరమాపదః ॥5॥

ఇతికృత్వా మతిం దేవా హిమవన్తం నగేశ్వరం।
జగ్ముస్తత్ర తతో దేవీం విష్ణుమాయాం ప్రతుష్టువుః ॥6॥

దేవా ఊచుః

నమో దేవ్యై మహాదేవ్యై శివాయై సతతం నమః।
నమః ప్రకృత్యై భద్రాయై నియతాః ప్రణతాః స్మతాం ॥6॥

రౌద్రాయ నమో నిత్యాయై గౌర్యై ధాత్ర్యై నమో నమః
జ్యోత్స్నాయై చేన్దురూపిణ్యై సుఖాయై సతతం నమః ॥8॥

కళ్యాణ్యై ప్రణతా వృద్ధ్యై సిద్ధ్యై కుర్మో నమో నమః।
నైరృత్యై భూభృతాం లక్ష్మై శర్వాణ్యై తే నమో నమః ॥9॥

దుర్గాయై దుర్గపారాయై సారాయై సర్వకారిణ్యై
ఖ్యాత్యై తథైవ కృష్ణాయై ధూమ్రాయై సతతం నమః ॥10॥

అతిసౌమ్యతిరౌద్రాయై నతాస్తస్యై నమో నమః
నమో జగత్ప్రతిష్ఠాయై దేవ్యై కృత్యై నమో నమః ॥11॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ విష్ణుమాయేతి శబ్ధితా।
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥12

యాదేవీ సర్వభూతేషూ చేతనేత్యభిధీయతే।
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥13॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ బుద్ధిరూపేణ సంస్థితా।
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥14॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ నిద్రారూపేణ సంస్థితా।
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥15॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ క్షుధారూపేణ సంస్థితా
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥16॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ ఛాయారూపేణ సంస్థితా
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥17॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ శక్తిరూపేణ సంస్థితా
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥18॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ తృష్ణారూపేణ సంస్థితా
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥19॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ క్షాన్తిరూపేణ సంస్థితా
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥20॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ జాతిరూపేణ సంస్థితా
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥21॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ లజ్జారూపేణ సంస్థితా
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥22॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ శాన్తిరూపేణ సంస్థితా
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥23॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ శ్రద్ధారూపేణ సంస్థితా
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥24॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ కాన్తిరూపేణ సంస్థితా
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥25॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ లక్ష్మీరూపేణ సంస్థితా
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥26॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ వృత్తిరూపేణ సంస్థితా
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥27॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ స్మృతిరూపేణ సంస్థితా
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥28॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ దయారూపేణ సంస్థితా
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥29॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ తుష్టిరూపేణ సంస్థితా
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥30॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ మాతృరూపేణ సంస్థితా
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥31॥

యాదేవీ సర్వభూతేషూ భ్రాన్తిరూపేణ సంస్థితా
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥32॥

ఇన్ద్రియాణామధిష్ఠాత్రీ భూతానాం చాఖిలేషు యా।
భూతేషు సతతం తస్యై వ్యాప్తి దేవ్యై నమో నమః ॥33॥

చితిరూపేణ యా కృత్స్నమేత ద్వ్యాప్య స్థితా జగత్
నమస్తస్యై, నమస్తస్యై,నమస్తస్యై నమోనమః ॥34॥

స్తుతాసురైః పూర్వమభీష్ట సంశ్రయాత్తథా
సురేన్ద్రేణ దినేషుసేవితా।
కరోతుసా నః శుభహేతురీశ్వరీ
శుభాని భద్రాణ్య భిహన్తు చాపదః ॥35॥

యా సామ్ప్రతం చోద్ధతదైత్యతాపితై
రస్మాభిరీశాచసురైర్నమశ్యతే।
యాచ స్మతా తత్​క్షణ మేవ హన్తి నః
సర్వా పదోభక్తివినమ్రమూర్తిభిః ॥36॥

ఋషిరువాచ॥

ఏవం స్తవాభి యుక్తానాం దేవానాం తత్ర పార్వతీ।
స్నాతుమభ్యాయయౌ తోయే జాహ్నవ్యా నృపనన్దన ॥37॥

సాబ్రవీత్తాన్ సురాన్ సుభ్రూర్భవద్భిః స్తూయతేఽత్ర కా
శరీరకోశతశ్చాస్యాః సముద్భూతాఽ బ్రవీచ్ఛివా ॥38॥

స్తోత్రం మమైతత్క్రియతే శుమ్భదైత్య నిరాకృతైః
దేవైః సమేతైః సమరే నిశుమ్భేన పరాజితైః ॥39॥

శరీరకోశాద్యత్తస్యాః పార్వత్యా నిఃసృతామ్బికా।
కౌశికీతి సమస్తేషు తతో లోకేషు గీయతే ॥40॥

తస్యాంవినిర్గతాయాం తు కృష్ణాభూత్సాపి పార్వతీ।
కాళికేతి సమాఖ్యాతా హిమాచలకృతాశ్రయా ॥41॥

తతోఽమ్బికాం పరం రూపం బిభ్రాణాం సుమనోహరమ్ ।
దదర్శ చణ్దో ముణ్దశ్చ భృత్యౌ శుమ్భనిశుమ్భయోః ॥42॥

తాభ్యాం శుమ్భాయ చాఖ్యాతా సాతీవ సుమనోహరా।
కాప్యాస్తే స్త్రీ మహారాజ భాస యన్తీ హిమాచలమ్ ॥43॥

నైవ తాదృక్ క్వచిద్రూపం దృష్టం కేనచిదుత్తమమ్।
జ్ఞాయతాం కాప్యసౌ దేవీ గృహ్యతాం చాసురేశ్వర ॥44॥

స్త్రీ రత్న మతిచార్వఞ్జ్గీ ద్యోతయన్తీదిశస్త్విషా।
సాతుతిష్టతి దైత్యేన్ద్ర తాం భవాన్ ద్రష్టు మర్హతి ॥45॥

యాని రత్నాని మణయో గజాశ్వాదీని వై ప్రభో।
త్రై లోక్యేతు సమస్తాని సామ్ప్రతం భాన్తితే గృహే ॥46॥

ఐరావతః సమానీతో గజరత్నం పునర్దరాత్।
పారిజాత తరుశ్చాయం తథైవోచ్చైః శ్రవా హయః ॥47॥

విమానం హంససంయుక్తమేతత్తిష్ఠతి తేఽఙ్గణే।
రత్నభూత మిహానీతం యదాసీద్వేధసోఽద్భుతం ॥48॥

నిధిరేష మహా పద్మః సమానీతో ధనేశ్వరాత్।
కిఞ్జల్కినీం దదౌ చాబ్ధిర్మాలామమ్లానపజ్కజాం ॥49॥

ఛత్రం తేవారుణం గేహే కాఞ్చనస్రావి తిష్ఠతి।
తథాయం స్యన్దనవరో యః పురాసీత్ప్రజాపతేః ॥50॥

మృత్యోరుత్క్రాన్తిదా నామ శక్తిరీశ త్వయా హృతా।
పాశః సలిల రాజస్య భ్రాతుస్తవ పరిగ్రహే ॥51॥

నిశుమ్భస్యాబ్ధిజాతాశ్చ సమస్తా రత్న జాతయః।
వహ్నిశ్చాపి దదౌ తుభ్య మగ్నిశౌచే చ వాససీ ॥52॥

ఏవం దైత్యేన్ద్ర రత్నాని సమస్తాన్యాహృతాని తే
స్త్ర్రీ రత్న మేషా కల్యాణీ త్వయా కస్మాన్న గృహ్యతే ॥53॥

ఋషిరువాచ।

నిశమ్యేతి వచః శుమ్భః స తదా చణ్డముణ్డయోః।
ప్రేషయామాస సుగ్రీవం దూతం దేవ్యా మహాసురం ॥54॥

ఇతి చేతి చ వక్తవ్యా సా గత్వా వచనాన్మమ।
యథా చాభ్యేతి సమ్ప్రీత్యా తథా కార్యం త్వయా లఘు ॥55॥

సతత్ర గత్వా యత్రాస్తే శైలోద్దోశేఽతిశోభనే।
సాదేవీ తాం తతః ప్రాహ శ్లక్ష్ణం మధురయా గిరా ॥56॥

దూత ఉవాచ॥

దేవి దైత్యేశ్వరః శుమ్భస్త్రెలోక్యే పరమేశ్వరః।
దూతోఽహం ప్రేషి తస్తేన త్వత్సకాశమిహాగతః ॥57॥

అవ్యాహతాజ్ఞః సర్వాసు యః సదా దేవయోనిషు।
నిర్జితాఖిల దైత్యారిః స యదాహ శృణుష్వ తత్ ॥58॥

మమత్రైలోక్య మఖిలం మమదేవా వశానుగాః।
యజ్ఞభాగానహం సర్వానుపాశ్నామి పృథక్ పృథక్ ॥59॥

త్రైలోక్యేవరరత్నాని మమ వశ్యాన్యశేషతః।
తథైవ గజరత్నం చ హృతం దేవేన్ద్రవాహనం ॥60॥

క్షీరోదమథనోద్భూత మశ్వరత్నం మమామరైః।
ఉచ్చైఃశ్రవససఞ్జ్ఞం తత్ప్రణిపత్య సమర్పితం ॥61॥

యానిచాన్యాని దేవేషు గన్ధర్వేషూరగేషు చ ।
రత్నభూతాని భూతాని తాని మయ్యేవ శోభనే ॥62॥

స్త్రీ రత్నభూతాం తాం దేవీం లోకే మన్యా మహే వయం।
సా త్వమస్మానుపాగచ్ఛ యతో రత్నభుజో వయం ॥63॥

మాంవా మమానుజం వాపి నిశుమ్భమురువిక్రమమ్।
భజత్వం చఞ్చలాపాజ్గి రత్న భూతాసి వై యతః ॥64॥

పరమైశ్వర్య మతులం ప్రాప్స్యసే మత్పరిగ్రహాత్।
ఏతద్భుద్థ్యా సమాలోచ్య మత్పరిగ్రహతాం వ్రజ ॥65॥

ఋషిరువాచ॥

ఇత్యుక్తా సా తదా దేవీ గమ్భీరాన్తఃస్మితా జగౌ।
దుర్గా భగవతీ భద్రా యయేదం ధార్యతే జగత్ ॥66॥

దేవ్యువాచ॥

సత్య ముక్తం త్వయా నాత్ర మిథ్యాకిఞ్చిత్త్వయోదితమ్।
త్రైలోక్యాధిపతిః శుమ్భో నిశుమ్భశ్చాపి తాదృశః ॥67॥

కిం త్వత్ర యత్ప్రతిజ్ఞాతం మిథ్యా తత్క్రియతే కథమ్।
శ్రూయతామల్పభుద్ధిత్వాత్ త్ప్రతిజ్ఞా యా కృతా పురా ॥68॥

యోమాం జయతి సజ్గ్రామే యో మే దర్పం వ్యపోహతి।
యోమే ప్రతిబలో లోకే స మే భర్తా భవిష్యతి ॥69॥

తదాగచ్ఛతు శుమ్భోఽత్ర నిశుమ్భో వా మహాసురః।
మాం జిత్వా కిం చిరేణాత్ర పాణిఙ్గృహ్ణాతుమేలఘు ॥70॥

దూత ఉవాచ॥

అవలిప్తాసి మైవం త్వం దేవి బ్రూహి మమాగ్రతః।
త్రైలోక్యేకః పుమాంస్తిష్టేద్ అగ్రే శుమ్భనిశుమ్భయోః ॥71॥

అన్యేషామపి దైత్యానాం సర్వే దేవా న వై యుధి।
కిం తిష్ఠన్తి సుమ్ముఖే దేవి పునః స్త్రీ త్వమేకికా ॥72॥

ఇన్ద్రాద్యాః సకలా దేవాస్తస్థుర్యేషాం న సంయుగే।
శుమ్భాదీనాం కథం తేషాం స్త్రీ ప్రయాస్యసి సమ్ముఖమ్ ॥73॥

సాత్వం గచ్ఛ మయైవోక్తా పార్శ్వం శుమ్భనిశుమ్భయోః।
కేశాకర్షణ నిర్ధూత గౌరవా మా గమిష్యసి॥74॥

దేవ్యువాచ।

ఏవమేతద్ బలీ శుమ్భో నిశుమ్భశ్చాతివీర్యవాన్।
కిం కరోమి ప్రతిజ్ఞా మే యదనాలోచితాపురా ॥75॥

సత్వం గచ్ఛ మయోక్తం తే యదేతత్త్సర్వ మాదృతః।
తదాచక్ష్వా సురేన్ద్రాయ స చ యుక్తం కరోతు యత్ ॥76॥

॥ ఇతి శ్రీ మార్కణ్డేయ పురాణే సావర్నికే మన్వన్తరే దేవి మహత్మ్యే దేవ్యా దూత సంవాదో నామ పఞ్చమో ధ్యాయః సమాప్తమ్ ॥

ఆహుతి
క్లీం జయన్తీ సాఙ్గాయై సాయుధాయై సశక్తికాయై సపరివారాయై సవాహనాయై ధూమ్రాక్ష్యై విష్ణుమాయాది చతుర్వింశద్ దేవతాభ్యో మహాహుతిం సమర్పయామి నమః స్వాహా ॥