View this in:
English Devanagari Telugu Tamil Kannada Malayalam Gujarati Odia Bengali  |
Marathi Assamese Punjabi Hindi Samskritam Konkani Nepali Sinhala Grantha  |
This document is in శుద్ధ తెలుగు with the right anusvaras marked. View this in సరళ తెలుగు, with simplified anusvaras for easier reading.

మూక పఞ్చ శతి 4 - కటాక్ష శతకమ్

మోహాన్ధకారనివహం వినిహన్తుమీడే
మూకాత్మనామపి మహాకవితావదాన్యాన్ ।
శ్రీకాఞ్చిదేశశిశిరీకృతిజాగరూకాన్
ఏకామ్రనాథతరుణీకరుణావలోకాన్ ॥1॥

మాతర్జయన్తి మమతాగ్రహమోక్షణాని
మాహేన్ద్రనీలరుచిశిక్షణదక్షిణాని ।
కామాక్షి కల్పితజగత్త్రయరక్షణాని
త్వద్వీక్షణాని వరదానవిచక్షణాని ॥2॥

ఆనఙ్గతన్త్రవిధిదర్శితకౌశలానామ్
ఆనన్దమన్దపరిఘూర్ణితమన్థరాణామ్ ।
తారల్యమమ్బ తవ తాడితకర్ణసీమ్నాం
కామాక్షి ఖేలతి కటాక్షనిరీక్షణానామ్ ॥3॥

కల్లోలితేన కరుణారసవేల్లితేన
కల్మాషితేన కమనీయమృదుస్మితేన ।
మామఞ్చితేన తవ కిఞ్చన కుఞ్చితేన
కామాక్షి తేన శిశిరీకురు వీక్షితేన ॥4॥

సాహాయ్యకం గతవతీ ముహురర్జనస్య
మన్దస్మితస్య పరితోషితభీమచేతాః ।
కామాక్షి పాణ్డవచమూరివ తావకీనా
కర్ణాన్తికం చలతి హన్త కటాక్షలక్ష్మీః ॥5॥

అస్తం క్షణాన్నయతు మే పరితాపసూర్యమ్
ఆనన్దచన్ద్రమసమానయతాం ప్రకాశమ్ ।
కాలాన్ధకారసుషుమాం కలయన్దిగన్తే
కామాక్షి కోమలకటాక్షనిశాగమస్తే ॥6॥

తాటాఙ్కమౌక్తికరుచాఙ్కురదన్తకాన్తిః
కారుణ్యహస్తిపశిఖామణినాధిరూఢః ।
ఉన్మూలయత్వశుభపాదపమస్మదీయం
కామాక్షి తావకకటాక్షమతఙ్గజేతన్ద్రః ॥7॥

ఛాయాభరణే జగతాం పరితాపహారీ
తాటఙ్కరత్నమణితల్లజపల్లవశ్రీః ।
కారుణ్యనామ వికిరన్మకరన్దజాలం
కామాక్షి రాజతి కటాక్షసురద్రుమస్తే ॥8॥

సూర్యాశ్రయప్రణయినీ మణికుణ్డలాంశు-
లౌహిత్యకోకనదకాననమాననీయా ।
యాన్తీ తవ స్మరహరాననకాన్తిసిన్ధుం
కామాక్షి రాజతి కటాక్షకలిన్దకన్యా ॥9॥

ప్రాప్నోతి యం సుకృతినం తవ పక్షపాతాత్
కామాక్షి వీక్షణవిలాసకలాపురన్ధ్రీ ।
సద్యస్తమేవ కిల ముక్తివధూర్వృణీతే
తస్మాన్నితాన్తమనయోరిదమైకమత్యమ్ ॥10॥

యాన్తీ సదైవ మరుతామనుకూలభావం
భ్రూవల్లిశక్రధనురుల్లసితా రసార్ద్రా ।
కామాక్షి కౌతుకతరఙ్గితనీలకణ్ఠా
కాదమ్బినీవ తవ భాతి కటాక్షమాలా ॥11॥

గఙ్గామ్భసి స్మితమయే తపనాత్మజేవ
గఙ్గాధరోరసి నవోత్పలమాలికేవ ।
వక్త్రప్రభాసరసి శైవలమణ్డలీవ
కామాక్షి రాజతి కటాక్షరుచిచ్ఛటా తే ॥12॥

సంస్కారతః కిమపి కన్దలితాన్ రసజ్ఞ-
కేదారసీమ్ని సుధియాముపభోగయోగ్యాన్ ।
కల్యాణసూక్తిలహరీకలమాఙ్కురాన్నః
కామాక్షి పక్ష్మలయతు త్వదపాఙ్గమేఘః ॥13॥

చాఞ్చల్యమేవ నియతం కలయన్ప్రకృత్యా
మాలిన్యభూః శ్రతిపథాక్రమజాగరూకః ।
కైవల్యమేవ కిము కల్పయతే నతానాం
కామాక్షి చిత్రమపి తే కరుణాకటాక్షః ॥14॥

సఞ్జీవనే జనని చూతశిలీముఖస్య
సమ్మోహనే శశికిశోరకశేఖరస్య ।
సంస్తమ్భనే చ మమతాగ్రహచేష్టితస్య
కామాక్షి వీక్షణకలా పరమౌషధం తే ॥15॥

నీలోఽపి రాగమధికం జనయన్పురారేః
లోలోఽపి భక్తిమధికాం దృఢయన్నరాణామ్ ।
వక్రోఽపి దేవి నమతాం సమతాం వితన్వన్
కామాక్షి నృత్యతు మయి త్వదపాఙ్గపాతః ॥16॥

కామద్రుహో హృదయయన్త్రణజాగరూకా
కామాక్షి చఞ్చలదృగఞ్చలమేఖలా తే ।
ఆశ్చర్యమమ్బ భజతాం ఝటితి స్వకీయ-
సమ్పర్క ఏవ విధునోతి సమస్తబన్ధాన్ ॥17॥

కుణ్ఠీకరోతు విపదం మమ కుఞ్చితభ్రూ-
చాపాఞ్చితః శ్రితవిదేహభవానురాగః ।
రక్షోపకారమనిశం జనయఞ్జగత్యాం
కామాక్షి రామ ఇవ తే కరుణాకటాక్షః ॥18॥

శ్రీకామకోటి శివలోచనశోషితస్య
శృఙ్గారబీజవిభవస్య పునఃప్రరోహే ।
ప్రేమామ్భసార్ద్రమచిరాత్ప్రచురేణ శఙ్కే
కేదారమమ్బ తవ కేవలదృష్టిపాతమ్ ॥19॥

మాహాత్మ్యశేవధిరసౌ తవ దుర్విలఙ్ఘ్య-
సంసారవిన్ధ్యగిరికుణ్ఠనకేలిచుఞ్చుః ।
ధైర్యామ్బుధిం పశుపతేశ్చులకీకరోతి
కామాక్షి వీక్షణవిజృమ్భణకుమ్భజన్మా ॥20॥

పీయూషవర్షవశిశిరా స్ఫుటదుత్పలశ్రీ-
మైత్రీ నిసర్గమధురా కృతతారకాప్తిః ।
కామాక్షి సంశ్రితవతీ వపురష్టమూర్తేః
జ్యోత్స్నాయతే భగవతి త్వదపాఙ్గమాలా ॥21॥

అమ్బ స్మరప్రతిభటస్య వపుర్మనోజ్ఞమ్
అమ్భోజకాననమివాఞ్చితకణ్టకాభమ్ ।
భృఙ్గీవ చుమ్బతి సదైవ సపక్షపాతా
కామాక్షి కోమలరుచిస్త్వదపాఙ్గమాలా ॥22॥

కేశప్రభాపటలనీలవితానజాలే
కామాక్షి కుణ్డలమణిచ్ఛవిదీపశోభే ।
శఙ్కే కటాక్షరుచిరఙ్గతలే కృపాఖ్యా
శైలూషికా నటతి శఙ్కరవల్లభే తే ॥23॥

అత్యన్తశీతలమతన్ద్రయతు క్షణార్ధమ్
అస్తోకవిభ్రమమనఙ్గవిలాసకన్దమ్ ।
అల్పస్మితాదృతమపారకృపాప్రవాహమ్
అక్షిప్రరోహమచిరాన్మయి కామకోటి ॥24॥

మన్దాక్షరాగతరలీకృతిపారతన్త్ర్యాత్
కామాక్షి మన్థరతరాం త్వదపాఙ్గడోలామ్ ।
ఆరుహ్య మన్దమతికౌతుకశాలి చక్షుః
ఆనన్దమేతి ముహురర్ధశశాఙ్కమౌలేః ॥25॥

త్రైయమ్బకం త్రిపురసున్దరి హర్మ్యభూమి-
రఙ్గం విహారసరసీ కరుణాప్రవాహః ।
దాసాశ్చ వాసవముఖాః పరిపాలనీయం
కామాక్షి విశ్వమపి వీక్షణభూభృతస్తే ॥26॥

వాగీశ్వరీ సహచరీ నియమేన లక్ష్మీః
భ్రూవల్లరీవశకరీ భువనాని గేహమ్ ।
రూపం త్రిలోకనయనామృతమమ్బ తేషాం
కామాక్షి యేషు తవ వీక్షణపారతన్త్రీ ॥27॥

మాహేశ్వరం ఝటితి మానసమీనమమ్బ
కామాక్షి ధైర్యజలధౌ నితరాం నిమగ్నమ్ ।
జాలేన శృఙ్ఖలయతి త్వదపాఙ్గనామ్నా
విస్తారితేన విషమాయుధదాశకోఽసౌ ॥28॥

ఉన్మథ్య బోధకమలాకారమమ్బ జాడ్య-
స్తమ్బేరమం మమ మనోవిపినే భ్రమన్తమ్ ।
కుణ్ఠీకురుష్వ తరసా కుటిలాగ్రసీమ్నా
కామాక్షి తావకకటాక్షమహాఙ్కుశేన ॥29॥

ఉద్వేల్లితస్తబకితైర్లలితైర్విలాసైః
ఉత్థాయ దేవి తవ గాఢకటాక్షకుఞ్జాత్ ।
దూరం పలాయయతు మోహమృగీకులం మే
కామాక్షి స్తవరమనుగ్రహకేసరీన్ద్రః ॥30॥

స్నేహాదృతాం విదలితోత్పలకన్తిచోరాం
జేతారమేవ జగదీశ్వరి జేతుకామః ।
మానోద్ధతో మకరకేతురసౌ ధునీతే
కామాక్షి తావకకటాక్షకృపాణవల్లీమ్ ॥31॥

శ్రౌతీం వ్రజన్నపి సదా సరణిం మునీనాం
కామాక్షి సన్తతమపి స్మృతిమార్గగామీ ।
కౌటిల్యమమ్బ కథమస్థిరతాం చ ధత్తే
చౌర్యం చ పఙ్కజరుచాం త్వదపాఙ్గపాతః ॥32॥

నిత్యం శ్రేతుః పరిచితౌ యతమానమేవ
నీలోత్పలం నిజసమీపనివాసలోలమ్ ।
ప్రీత్యైవ పాఠయతి వీక్షణదేశికేన్ద్రః
కామాక్షీ కిన్తు తవ కాలిమసమ్ప్రదాయమ్ ॥33॥

భ్రాన్త్వా ముహుః స్తబకితస్మితఫేనరాశౌ
కామాక్షి వక్త్రరుచిసఞ్చయవారిరాశౌ ।
ఆనన్దతి త్రిపురమర్దననేత్రలక్ష్మీః
ఆలమ్బ్య దేవి తవ మన్దమపాఙ్గసేతుమ్ ॥34॥

శ్యామా తవ త్రిపురసున్దరి లోచనశ్రీః
కామాక్షి కన్దలితమేదురతారకాన్తిః ।
జ్యోత్స్నావతీ స్మితరుచాపి కథం తనోతి
స్పర్ధామహో కువలయైశ్చ తథా చకోరైః ॥35॥

కాలాఞ్జనం చ తవ దేవి నిరీక్షణం చ
కామాక్షి సామ్యసరణిం సముపైతి కాన్త్యా ।
నిశ్శేషనేత్రసులభం జగతీషు పూర్వ-
మన్యత్త్రినేత్రసులభం తుహినాద్రికన్యే ॥36॥

ధూమాఙ్కురో మకరకేతనపావకస్య
కామాక్షి నేత్రరుచినీలిమచాతురీ తే ।
అత్యన్తమద్భుతమిదం నయనత్రయస్య
హర్షోదయం జనయతే హరుణాఙ్కమౌలేః ॥37॥

ఆరభ్భలేశసమయే తవ వీక్షణస్స
కామాక్షి మూకమపి వీక్షణమాత్రనమ్రమ్ ।
సర్వజ్ఞతా సకలలోకసమక్షమేవ
కీర్తిస్వయంవరణమాల్యవతీ వృణీతే ॥38॥

కాలామ్బువాహ ఉవ తే పరితాపహారీ
కామాక్షి పుష్కరమధఃకురుతే కటాఖ్క్ష్షః ।
పూర్వః పరం క్షణరుచా సముపైతి మైత్రీ-
మన్యస్తు స.తతరుచిం ప్రకటీకరోతి ॥39॥

సూక్ష్మేఽపి దుర్గమతరేఽపి గురుప్రసాద-
సాహాయ్యకేన విచరన్నపవర్గమార్గే ।
సంసారపఙ్కనిచయే న పతత్యమూం తే
కామాక్షి గాఢమవలమ్బ్య కటాక్షయష్టిమ్ ॥40॥

కామాక్షి సన్తతమసౌ హరినీలరత్న-
స్తమ్భే కటాక్షరుచిపుఞ్జమయే భవత్యాః ।
బద్ధోఽపి భక్తినిగలైర్మమ చిత్తహస్తీ
స్తమ్భం చ బన్ధమపి ముఞ్చతి హన్త చిత్రమ్ ॥41॥

కామాక్షి కాష్ణర్యమపి సన్తతమఞ్జనం చ
బిభ్రన్నిసర్గతరలోఽపి భవత్కటాక్షః ।
వైమల్యమన్వహమనఞ్జనతా చ భూయః
స్థైర్యం చ భక్తహృదయాయ కథం దదాతి ॥42॥

మన్దస్మితస్తబకితం మణికుణ్డలాంశు-
స్తోమప్రవాలరుచిరం శిశిరీకృతాశమ్ ।
కామాక్షి రాజతి కటాక్షరుచేః కదమ్బమ్
ఉద్యానమమ్బ కరుణాహరిణేక్షణాయాః ॥43॥

కామాక్షి తావకకటాక్షమహేన్ద్రనీల-
సింహాసనం శ్రితవతో మకరధ్వజస్య ।
సామ్రాజ్యమఙ్గలవిధౌ ముణికుణ్డలశ్రీః
నీరాజనోత్సవతరఙ్గితదీపమాలా ॥44॥

మాతః క్షణం స్నపయ మాం తవ వీక్షితేన
మన్దాక్షితేన సుజనైరపరోక్షితేన ।
కామాక్షి కర్మతిమిరోత్కరభాస్కరేణ
శ్రేయస్కరేణ మధుపద్యుతితస్కరేణ ॥45॥

ప్రేమాపగాపయసి మజ్జనమారచయ్య
యుక్తః స్మితాంశుకృతభస్మవిలేపనేన ।
కామాక్షి కుణ్డలమణిద్యుతిభిర్జటాలః
శ్రీకణ్ఠమేవ భజతే తవ దృష్టిపాతః ॥46॥

కైవల్యదాయ కరుణారసకిఙ్కరాయ
కామాక్షి కన్దలితవిభ్రమశఙ్కరాయ ।
ఆలోకనాయ తవ భక్తశివఙ్కరాయ
మాతర్నమోఽస్తు పరతన్త్రితశఙ్కరాయ ॥47॥

సామ్రాజ్యమఙ్గలవిధౌ మకరధ్వజస్య
లోలాలకాలికృతతోరణమాల్యశోభే ।
కామేశ్వరి ప్రచలదుత్పలవైజయన్తీ-
చాతుర్యమేతి తవ చఞ్చలదృష్టిపాతః ॥48॥

మార్గేణ మఞ్జుకచకాన్తితమోవృతేన
మన్దాయమానగమనా మదనాతురాసౌ ।
కామాక్షి దృష్టిరయతే తవ శఙ్కరాయ
సఙ్కేతభూమిమచిరాదభిసారికేవ ॥49॥

వ్రీడనువృత్తిరమణీకృతసాహచర్యా
శైవాలితాం గలరుచా శశిశేఖరస్య ।
కామాక్షి కాన్తిసరసీం త్వదపాఙ్గలక్ష్మీః
మన్దం సమాశ్రయతి మజ్జనఖేలనాయ ॥50॥

కాషాయమంశుకమివ ప్రకటం దధానో
మాణిక్యకుణ్డలరుచిం మమతావిరోధీ ।
శ్రుత్యన్తసీమని రతః సుతరాం చకాస్తి
కామాక్షి తావకకటాక్షయతీశ్వరోఽసౌ ॥51॥

పాషాణ ఏవ హరినీలమణిర్దినేషు
ప్రమ్లనతాం కువలయం ప్రకటీకరోతి ।
నౌమిత్తికో జలదమేచకిమా తతస్తే
కామాక్షి శూన్యముపమనమపాఙ్గలక్ష్మ్యాః ॥52॥

శృఙ్గారవిభ్రమవతీ సుతరాం సలజ్జా
నాసాగ్రమౌక్తికరుచా కృతమన్దహాసా ।
శ్యామా కటాక్షసుషమా తవ యుక్తమేతత్
కామాక్షి చుమ్బతి దిగమ్బరవక్త్రబిమ్బమ్ ॥53॥

నీలోత్పలేన మధుపేన చ దృష్టిపాతః
కామాక్షి తుల్య ఇతి తే కథమామనన్తి ।
శైత్యేన నిన్దయతి యదన్వహమిన్దుపాదాన్
పాథోరుహేణ యదసౌ కలహాయతే చ ॥54॥

ఓష్ఠప్రభాపటలవిద్రుమముద్రితే తే
భ్రూవల్లివీచిసుభగే ముఖకాన్తిసిన్ధౌ ।
కామాక్షి వారిభరపూరణలమ్బమాన-
కాలామ్బువాహసరణిం లభతే కటాక్షః ॥55॥

మన్దస్మితైర్ధవలితా మణికుణ్డలాంశు-
సమ్పర్కలోహితరుచిస్త్వదపాఙ్గధారా ।
కామాక్షి మల్లికుసుమైర్నవపల్లవైశ్చ
నీలోత్పలైశ్చ రచితేవ విభాతి మాలా ॥56॥

కామాక్షి శీతలకృపారసనిర్ఝరామ్భః-
సమ్పర్కపక్ష్మలరుచిస్త్వదపాఙ్గమాలా ।
గోభిః సదా పురరిపోరభిలష్యమాణా
దూర్వాకదమ్బకవిడమ్బనమాతనోతి ॥57॥

హృత్పఙ్కజం మమ వికాసయతు ప్రముష్ణ-
న్నుల్లాసముత్పలరుచేస్తమసాం నిరోద్ధా ।
దోషానుషఙ్గజడతాం జగతాం ధునానః
కామాక్షి వీక్షణవిలాసదినోదయస్తే ॥58॥

చక్షుర్విమోహయతి చన్ద్రవిభూషణస్య
కామాక్షి తావకకటాక్షతమఃప్రరోహః ।
ప్రత్యఙ్ముఖం తు నయనం స్తిమితం మునీనాం
ప్రాకాశ్యమేవ నయతీతి పరం విచిత్రమ్ ॥59॥

కామాక్షి వీక్షణరుచా యుధి నిర్జితం తే
నీలోత్పలం నిరవశేషగతాభిమానమ్ ।
ఆగత్య తత్పరిసరం శ్రవణవతంస-
వ్యోజేన నూనమభయార్థనమాతనోతి ॥60॥

ఆశ్చర్యమమ్బ మదానాభ్యుదయావలమ్బః
కామాక్షి చఞ్చలనిరీక్షణవిభ్రమస్తే ।
ధైర్యం విధూయ తనుతే హృది రాగబన్ధం
శమ్భోస్తదేవ విపరీతతయా మునీనామ్ ॥61॥

జన్తోః సకృత్ప్రణమతో జగదీడ్యతాం చ
తేజాస్వితాం చ నిశితాం చ మతిం సభాయామ్ ।
కామాక్షి మాక్షికఝరీమివ వైఖరీం చ
లక్ష్మీం చ పక్ష్మలయతి క్షణవీక్షణం తే ॥62॥

కాదమ్బినీ కిమయతే న జలానుషఙ్గం
భృఙ్గావలీ కిమురరీకురుతే న పద్మమ్ ।
కిం వా కలిన్దతనయా సహతే న భఙ్గం
కామాక్షి నిశ్చయపదం న తవాక్షిలక్ష్మీః ॥63॥

కాకోలపావకతృణీకరణేఽపి దక్షః
కామాక్షి బాలకసుధాకరశేఖరస్య ।
అత్యన్తశీతలతమోఽప్యనుపారతం తే
చిత్తం విమోహయతి చిత్రమయం కటాక్షః ॥64॥

కార్పణ్యపూరపరివర్ధితమమ్బ మోహ-
కన్దోద్గతం భవమయం విషపాదపం మే ।
తుఙ్గం ఛినత్తు తుహినాద్రిసుతే భవత్యాః
కాఞ్చీపురేశ్వరి కటాక్షకుఠారధారా ॥65॥

కామాక్షి ఘోరభవరోగచికిత్సనార్థ-
మభ్యర్థ్య దేశికకటాక్షభిషక్ప్రసాదాత్ ।
తత్రాపి దేవి లభతే సుకృతీ కదాచి-
దన్యస్య దుర్లభమపాఙ్గమహౌషధం తే ॥66॥

కామాక్షి దేశికకృపాఙ్కురమాశ్రయన్తో
నానాతపోనియమనాశితపాశబన్ధాః ।
వాసాలయం తవ కటాక్షమముం మహాన్తో
లబ్ధ్వా సుఖం సమాధియో విచరన్తి లోకే ॥67॥

సాకూతసంలపితసమ్భృతముగ్ధహాసం
వ్రీడానురాగసహచారి విలోకనం తే ।
కామాక్షి కామపరిపన్థిని మారవీర-
సామ్రాజ్యవిభ్రమదశాం సఫలీకరోతి ॥68॥

కామాక్షి విభ్రమబలైకనిధిర్విధాయ
భ్రూవల్లిచాపకుటిలీకృతిమేవ చిత్రమ్ ।
స్వాధీనతాం తవ నినాయ శశాఙ్కమౌలే-
రఙ్గార్ధరాజ్యసుఖలాభమపాఙ్గవీరః ॥69॥

కామాఙ్కురైకనిలయస్తవ దృష్టిపాతః
కామాక్షి భక్తమనసాం ప్రదదాతు కామాన్ ।
రాగాన్వితః స్వయమపి ప్రకటీకరోతి
వైరాగ్యమేవ కథమేష మహామునీనామ్ ॥70॥

కాలామ్బువాహనివహైః కలహాయతే తే
కామాక్షి కాలిమమదేన సదా కటాక్షః ।
చిత్రం తథాపి నితరామముమేవ దృష్ట్వా
సోత్కణ్ఠ ఏవ రమతే కిల నీలకణ్ఠః ॥71॥

కామాక్షి మన్మథరిపుం ప్రతి మారతాప-
మోహాన్ధకారజలదాగమనేన నృత్యన్ ।
దుష్కర్మకఞ్చుకికులం కబలీకరోతు
వ్యామిశ్రమేచకరుచిస్త్వదపాఙ్గకేకీ ॥72॥

కామాక్షి మన్మథరిపోరవలోకనేషు
కాన్తం పయోజమివ తావకమక్షిపాతమ్ ।
ప్రేమాగమో దివసవద్వికచీకరోతి
లజ్జాభరో రజనివన్ముకులీకరోతి ॥73॥

మూకో విరిఞ్చతి పరం పురుషః కురూపః
కన్దర్పతి త్రిదశరాజతి కిమ్పచానః ।
కామాక్షి కేవలముపక్రమకాల ఏవ
లీలాతరఙ్గితకటాక్షరుచః క్షణం తే ॥74॥

నీలాలకా మధుకరన్తి మనోజ్ఞనాసా-
ముక్తారుచః ప్రకటకన్దబిసాఙ్కురన్తి ।
కారుణ్యమమ్బ మకరన్దతి కామకోటి
మన్యే తతః కమలమేవ విలోచనం తే ॥75॥

ఆకాఙ్క్ష్యమాణఫలదానవిచక్షణాయాః ।
కామాక్షి తావకకటాక్షకకామధేనోః ।
సమ్పర్క ఏవ కథమమ్బ విముక్తపాశ-
బన్ధాః స్ఫుటం తనుభృతః పశుతాం త్యజన్తి ॥76॥

సంసారఘర్మపరితాపజుషాం నరాణాం
కామాక్షి శీతలతరాణి తవేక్షితాని ।
చన్ద్రాతపన్తి ఘనచన్దనకర్దమన్తి
ముక్తాగుణన్తి హిమవారినిషేచనన్తి ॥77॥

ప్రేమామ్బురాశిసతతస్నపితాని చిత్రం
కామాక్షి తావకకటాక్షనిరీక్షణాని ।
సన్ధుక్షయన్తి ముహురిన్ధనరాశిరీత్యా
మారద్రుహో మనసి మన్మథచిత్రభానుమ్ ॥78॥

కాలాఞ్జనప్రతిభటం కమనీయకాన్త్యా
కన్దర్పతన్త్రకలయా కలితానుభావమ్ ।
కాఞ్చీవిహారరసికే కలుషార్తిచోరం
కల్లోలయస్వ మయి తే కరుణాకటాక్షమ్ ॥79॥

క్రాన్తేన మన్మథదేన విమోహ్యమాన-
స్వాన్తేన చూతతరుమూలగతస్య పుంసః ।
కాన్తేన కిఞ్చిదవలోకయ లోచనస్య
ప్రాన్తేన మాం జనని కాఞ్చిపురీవిభూషే ॥80॥

కామాక్షి కోఽపి సుజనాస్త్వదపాఙ్గసఙ్గే
కణ్ఠేన కన్దలితకాలిమసమ్ప్రదాయాః ।
ఉత్తంసకల్పితచకోరకుటుమ్బపోషా
నక్తన్దివసప్రసవభూనయనా భవన్తి ॥81॥

నీలోత్పలప్రసవకాన్తినిర్దశనేన
కారుణ్యవిభ్రమజుషా తవ వీక్షణేన ।
కామాక్షి కర్మజలధేః కలశీసుతేన
పాశత్రయాద్వయమమీ పరిమోచనీయాః ॥82॥

అత్యన్తచఞ్చలమకృత్రిమమఞ్జనం కిం
ఝఙ్కారభఙ్గిరహితా కిము భృఙ్గమాలా ।
ధూమాఙ్కురః కిము హుతాశనసఙ్గహీనః
కామాక్షి నేత్రరుచినీలిమకన్దలీ తే ॥83॥

కామాక్షి నిత్యమయమఞ్జలిరస్తు ముక్తి-
బీజాయ విభ్రమమదోదయఘూర్ణితాయ ।
కన్దర్పదర్పపునరుద్భవసిద్ధిదాయ
కల్యాణదాయ తవ దేవి దృగఞ్చలాయ ॥84॥

దర్పాఙ్కురో మకరకేతనవిభ్రమాణాం
నిన్దాఙ్కురో విదలితోత్పలచాతురీణామ్ ।
దీపాఙ్కురో భవతమిస్రకదమ్బకానాం
కామాక్షి పాలయతు మాం త్వదపాఙ్గపాతః ॥85॥

కైవల్యదివ్యమణిరోహణపర్వతేభ్యః
కారుణ్యనిర్ఝరపయఃకృతమఞ్జనేభ్యః ।
కామాక్షి కిఙ్కరితశఙ్కరమానసేభ్య-
స్తేభ్యో నమోఽస్తు తవ వీక్షణవిభ్రమేభ్యః ॥86॥

అల్పీయ ఏవ నవముత్పలమమ్బ హీనా
మీనస్య వా సరణిరమ్బురుహాం చ కిం వా ।
దూరే మృగీదృగసమఞ్జసమఞ్జనం చ
కామాక్షి వీక్షణరుచౌ తవ తర్కయామః ॥87॥

మిశ్రీభవద్గరలపఙ్కిలశఙ్కరోరస్-
సీమాఙ్గణే కిమపి రిఙ్ఖణమాదధానః ।
హేలావధూతలలితశ్రవణోత్పలోఽసౌ
కామాక్షి బాల ఇవ రాజతి తే కటాక్షః ॥88॥

ప్రౌఢికరోతి విదుషాం నవసూక్తిధాటీ-
చూతాటవీషు బుధకోకిలలాల్యమానమ్ ।
మాధ్వీరసం పరిమలం చ నిరర్గలం తే
కామాక్షి వీక్షణవిలాసవసన్తలక్ష్మీః ॥89॥

కూలఙ్కషం వితనుతే కరుణామ్బువర్షీ
సారస్వతం సుకృతినః సులభం ప్రవాహమ్ ।
తుచ్ఛీకరోతి యమునామ్బుతరఙ్గభఙ్గీం
కామాక్షి కిం తవ కటాక్షమహామ్బువాహః ॥90॥

జగర్తి దేవి కరుణాశుకసున్దరీ తే
తాటఙ్కరత్నరుచిదాడిమఖణ్డశోణే ।
కామాక్షి నిర్భరకటాక్షమరీచిపుఞ్జ-
మాహేన్ద్రనీలమణిపఞ్జరమధ్యభాగే ॥91॥

కామాక్షి సత్కువలయస్య సగోత్రభావా-
దాక్రామతి శ్రుతిమసౌ తవ దృష్టిపాతః ।
కిఞ్చ స్ఫుటం కుటిలతాం ప్రకటీకరోతి
భ్రూవల్లరీపరిచితస్య ఫలం కిమేతత్ ॥92॥

ఏషా తవాక్షిసుషమా విషమాయుధస్య
నారాచవర్షలహరీ నగరాజకన్యే ।
శఙ్కే కరోతి శతధా హృది ధైర్యముద్రాం
శ్రీకామకోటి యదసౌ శిశిరాంశుమౌలేః ॥93॥

బాణేన పుష్పధనుషః పరికల్ప్యమాన-
త్రాణేన భక్తమనసాం కరుణాకరేణ ।
కోణేన కోమలదృశస్తవ కామకోటి
శోణేన శోషయ శివే మమ శోకసిన్ధుమ్ ॥94॥

మారద్రుహా ముకుటసీమని లాల్యమానే
మన్దాకినీపయసి తే కుటిలం చరిష్ణుః ।
కామాక్షి కోపరభసాద్వలమానమీన-
సన్దేహమఙ్కురయతి క్షణమక్షిపాతః ॥95॥

కామాక్షి సంవలితమౌక్తికకుణ్డలాంశు-
చఞ్చత్సితశ్రవణచామరచాతురీకః ।
స్తమ్భే నిరన్తరమపాఙ్గమయే భవత్యా
బద్ధశ్చకాస్తి మకరధ్వజమత్తహస్తీ ॥96॥

యావత్కటాక్షరజనీసమయాగమస్తే
కామాక్షి తావదచిరాన్నమతాం నరాణామ్ ।
ఆవిర్భవత్యమృతదీధితిబిమ్బమమ్బ
సంవిన్మయం హృదయపూర్వగిరీన్ద్రశృఙ్గే ॥97॥

కామాక్షి కల్పవిటపీవ భవత్కటాక్షో
దిత్సుః సమస్తవిభవం నమతాం నరాణామ్ ।
భృఙ్గస్య నీలనలినస్య చ కాన్తిసమ్ప-
త్సర్వస్వమేవ హరతీతి పరం విచిత్రమ్ ॥98॥

అత్యన్తశీతలమనర్గలకర్మపాక-
కాకోలహారి సులభం సుమనోభిరేతత్ ।
పీయూషమేవ తవ వీక్షణమమ్బ కిన్తు
కామాక్షి నీలమిదమిత్యయమేవ భేదః ॥99॥

అజ్ఞాతభక్తిరసమప్రసరద్వివేక-
మత్యన్తగర్వమనధీతసమస్తశాస్త్రమ్ ।
అప్రాప్తసత్యమసమీపగతం చ ముక్తేః
కామాక్షి నైవ తవ స్పృహయతి దృష్టిపాతః ॥100॥

(కామాక్షి మామవతు తే కరుణాకటాక్షః)
పాతేన లోచనరుచేస్తవ కామకోటి
పోతేన పతకపయోధిభయాతురాణామ్ ।
పూతేన తేన నవకాఞ్చనకుణ్డలాంశు-
వీతేన శీతలయ భూధరకన్యకే మామ్ ॥101॥

॥ ఇతి కటాక్షశతకం సమ్పూర్ణమ్ ॥




Browse Related Categories: