મહિષાસુરવધો નામ તૃતીયોઽધ્યાયઃ ॥
ધ્યાનં
ઓં ઉદ્યદ્ભાનુસહસ્રકાંતિં અરુણક્ષૌમાં શિરોમાલિકાં
રક્તાલિપ્ત પયોધરાં જપવટીં વિદ્યામભીતિં વરમ્ ।
હસ્તાબ્જૈર્ધધતીં ત્રિનેત્રવક્ત્રારવિંદશ્રિયં
દેવીં બદ્ધહિમાંશુરત્નમકુટાં વંદેઽરવિંદસ્થિતામ્ ॥
ઋષિરુવાચ ॥1॥
નિહન્યમાનં તત્સૈન્યં અવલોક્ય મહાસુરઃ।
સેનાનીશ્ચિક્ષુરઃ કોપાદ્ ધ્યયૌ યોદ્ધુમથાંબિકામ્ ॥2॥
સ દેવીં શરવર્ષેણ વવર્ષ સમરેઽસુરઃ।
યથા મેરુગિરેઃશૃંગં તોયવર્ષેણ તોયદઃ ॥3॥
તસ્ય છિત્વા તતો દેવી લીલયૈવ શરોત્કરાન્।
જઘાન તુરગાન્બાણૈર્યંતારં ચૈવ વાજિનામ્ ॥4॥
ચિચ્છેદ ચ ધનુઃસધ્યો ધ્વજં ચાતિસમુચ્છૃતમ્।
વિવ્યાધ ચૈવ ગાત્રેષુ ચિન્નધન્વાનમાશુગૈઃ ॥5॥
સચ્છિન્નધન્વા વિરથો હતાશ્વો હતસારથિઃ।
અભ્યધાવત તાં દેવીં ખડ્ગચર્મધરોઽસુરઃ ॥6॥
સિંહમાહત્ય ખડ્ગેન તીક્ષ્ણધારેણ મૂર્ધનિ।
આજઘાન ભુજે સવ્યે દેવીં અવ્યતિવેગવાન્ ॥6॥
તસ્યાઃ ખડ્ગો ભુજં પ્રાપ્ય પફાલ નૃપનંદન।
તતો જગ્રાહ શૂલં સ કોપાદ્ અરુણલોચનઃ ॥8॥
ચિક્ષેપ ચ તતસ્તત્તુ ભદ્રકાળ્યાં મહાસુરઃ।
જાજ્વલ્યમાનં તેજોભી રવિબિંબમિવાંબરાત્ ॥9॥
દૃષ્ટ્વા તદાપતચ્છૂલં દેવી શૂલમમુંચત।
તચ્છૂલંશતધા તેન નીતં શૂલં સ ચ મહાસુરઃ ॥10॥
હતે તસ્મિન્મહાવીર્યે મહિષસ્ય ચમૂપતૌ।
આજગામ ગજારૂડઃ શ્ચામરસ્ત્રિદશાર્દનઃ ॥11॥
સોઽપિ શક્તિંમુમોચાથ દેવ્યાસ્તાં અંબિકા દ્રુતમ્।
હુંકારાભિહતાં ભૂમૌ પાતયામાસનિષ્પ્રભામ્ ॥12॥
ભગ્નાં શક્તિં નિપતિતાં દૃષ્ટ્વા ક્રોધસમન્વિતઃ
ચિક્ષેપ ચામરઃ શૂલં બાણૈસ્તદપિ સાચ્છિનત્ ॥13॥
તતઃ સિંહઃસમુત્પત્ય ગજકુંતરે ંભાંતરેસ્થિતઃ।
બાહુયુદ્ધેન યુયુધે તેનોચ્ચૈસ્ત્રિદશારિણા ॥14॥
યુધ્યમાનૌ તતસ્તૌ તુ તસ્માન્નાગાન્મહીં ગતૌ
યુયુધાતેઽતિસંરબ્ધૌ પ્રહારૈ અતિદારુણૈઃ ॥15॥
તતો વેગાત્ ખમુત્પત્ય નિપત્ય ચ મૃગારિણા।
કરપ્રહારેણ શિરશ્ચામરસ્ય પૃથક્ કૃતમ્ ॥16॥
ઉદગ્રશ્ચ રણે દેવ્યા શિલાવૃક્ષાદિભિર્હતઃ।
દંત મુષ્ટિતલૈશ્ચૈવ કરાળશ્ચ નિપાતિતઃ ॥17॥
દેવી કૃદ્ધા ગદાપાતૈઃ શ્ચૂર્ણયામાસ ચોદ્ધતમ્।
ભાષ્કલં ભિંદિપાલેન બાણૈસ્તામ્રં તથાંધકમ્ ॥18॥
ઉગ્રાસ્યમુગ્રવીર્યં ચ તથૈવ ચ મહાહનુમ્
ત્રિનેત્રા ચ ત્રિશૂલેન જઘાન પરમેશ્વરી ॥19॥
બિડાલસ્યાસિના કાયાત્ પાતયામાસ વૈ શિરઃ।
દુર્ધરં દુર્મુખં ચોભૌ શરૈર્નિન્યે યમક્ષયમ્ ॥20॥
એવં સંક્ષીયમાણે તુ સ્વસૈન્યે મહિષાસુરઃ।
માહિષેણ સ્વરૂપેણ ત્રાસયામાસતાન્ ગણાન્ ॥21॥
કાંશ્ચિત્તુંડપ્રહારેણ ખુરક્ષેપૈસ્તથાપરાન્।
લાંગૂલતાડિતાંશ્ચાન્યાન્ શૃંગાભ્યાં ચ વિદારિતા ॥22॥
વેગેન કાંશ્ચિદપરાન્નાદેન ભ્રમણેન ચ।
નિઃ શ્વાસપવનેનાન્યાન્ પાતયામાસ ભૂતલે॥23॥
નિપાત્ય પ્રમથાનીકમભ્યધાવત સોઽસુરઃ
સિંહં હંતું મહાદેવ્યાઃ કોપં ચક્રે તતોઽંભિકા ॥24॥
સોઽપિ કોપાન્મહાવીર્યઃ ખુરક્ષુણ્ણમહીતલઃ।
શૃંગાભ્યાં પર્વતાનુચ્ચાંશ્ચિક્ષેપ ચ નનાદ ચ ॥25॥
વેગ ભ્રમણ વિક્ષુણ્ણા મહી તસ્ય વ્યશીર્યત।
લાંગૂલેનાહતશ્ચાબ્ધિઃ પ્લાવયામાસ સર્વતઃ ॥26॥
ધુતશૃંગ્વિભિન્નાશ્ચ ખંડં ખંડં યયુર્ઘનાઃ।
શ્વાસાનિલાસ્તાઃ શતશો નિપેતુર્નભસોઽચલાઃ ॥27॥
ઇતિક્રોધસમાધ્માતમાપતંતં મહાસુરમ્।
દૃષ્ટ્વા સા ચંડિકા કોપં તદ્વધાય તદાઽકરોત્ ॥28॥
સા ક્ષિત્પ્વા તસ્ય વૈપાશં તં બબંધ મહાસુરમ્।
તત્યાજમાહિષં રૂપં સોઽપિ બદ્ધો મહામૃધે ॥29॥
તતઃ સિંહોઽભવત્સધ્યો યાવત્તસ્યાંબિકા શિરઃ।
છિનત્તિ તાવત્ પુરુષઃ ખડ્ગપાણિ રદૃશ્યત ॥30॥
તત એવાશુ પુરુષં દેવી ચિચ્છેદ સાયકૈઃ।
તં ખડ્ગચર્મણા સાર્ધં તતઃ સોઽ ભૂન્મહા ગજઃ ॥31॥
કરેણ ચ મહાસિંહં તં ચકર્ષ જગર્જચ ।
કર્ષતસ્તુ કરં દેવી ખડ્ગેન નિરકૃંતત ॥32॥
તતો મહાસુરો ભૂયો માહિષં વપુરાસ્થિતઃ।
તથૈવ ક્ષોભયામાસ ત્રૈલોક્યં સચરાચરમ્ ॥33॥
તતઃ ક્રુદ્ધા જગન્માતા ચંડિકા પાન મુત્તમમ્।
પપૌ પુનઃ પુનશ્ચૈવ જહાસારુણલોચના ॥34॥
નનર્દ ચાસુરઃ સોઽપિ બલવીર્યમદોદ્ધતઃ।
વિષાણાભ્યાં ચ ચિક્ષેપ ચંડિકાં પ્રતિભૂધરાન્॥35॥
સા ચ તા ન્પ્રહિતાં સ્તેન ચૂર્ણયંતી શરોત્કરૈઃ।
ઉવાચ તં મદોદ્ધૂતમુખરાગાકુલાક્ષરમ્ ॥36॥
દેવ્યુઉવાચ॥
ગર્જ ગર્જ ક્ષણં મૂઢ મધુ યાવત્પિબામ્યહમ્।
મયાત્વયિ હતેઽત્રૈવ ગર્જિષ્યંત્યાશુ દેવતાઃ ॥37॥
ઋષિરુવાચ॥
એવમુક્ત્વા સમુત્પત્ય સારૂઢા તં મહાસુરમ્।
પાદેના ક્રમ્ય કંઠે ચ શૂલેનૈન મતાડયત્ ॥38॥
તતઃ સોઽપિ પદાક્રાંતસ્તયા નિજમુખાત્તતઃ।
અર્ધ નિષ્ક્રાંત એવાસીદ્દેવ્યા વીર્યેણ સંવૃતઃ ॥40॥
અર્ધ નિષ્ક્રાંત એવાસૌ યુધ્યમાનો મહાસુરઃ ।
તયા મહાસિના દેવ્યા શિરશ્છિત્ત્વા નિપાતિતઃ ॥41॥
તતો હાહાકૃતં સર્વં દૈત્યસૈન્યં નનાશ તત્।
પ્રહર્ષં ચ પરં જગ્મુઃ સકલા દેવતાગણાઃ ॥42॥
તુષ્ટુ વુસ્તાં સુરા દેવીં સહદિવ્યૈર્મહર્ષિભિઃ।
જગુર્ગુંધર્વપતયો નનૃતુશ્ચાપ્સરોગણાઃ ॥43॥
॥ ઇતિ શ્રી માર્કંડેય પુરાણે સાવર્નિકે મન્વંતરે દેવિ મહત્મ્યે મહિષાસુરવધો નામ તૃતીયોઽધ્યાયં સમાપ્તમ્ ॥
આહુતિ
હ્રીં જયંતી સાંગાયૈ સાયુધાયૈ સશક્તિકાયૈ સપરિવારાયૈ સવાહનાયૈ શ્રી મહાલક્ષ્મ્યૈ લક્ષ્મી બીજાદિષ્ટાયૈ મહાહુતિં સમર્પયામિ નમઃ સ્વાહા ॥
