దేవీ మహాత్మ్యం దుర్గా సప్తశతి ప్రథమోఽధ్యాయః
|| దేవీ మాహాత్మ్యం ||
|| శ్రీదుర్గాయై నమః ||
|| అథ శ్రీదుర్గాసప్తశతీ ||
|| మధుకైటభవధో నామ ప్రథమోఽధ్యాయః ||
అస్య శ్రీ ప్రధమ చరిత్రస్య బ్రహ్మా ఋషిః | మహాకాళీ దేవతా | గాయత్రీ ఛందః | నందా శక్తిః | రక్త దంతికా బీజం | అగ్నిస్తత్వం | ఋగ్వేదః స్వరూపం | శ్రీ మహాకాళీ ప్రీత్యర్ధే ప్రధమ చరిత్ర జపే వినియోగః |
ధ్యానం
ఖడ్గం చక్ర గదేషుచాప పరిఘ్ శూలం భుశుండీం శిరః
శంంఖం సందధతీం కరైస్త్రినయనాం సర్వాంంగభూషావృతాం |
యాం హంతుం మధుకైభౌ జలజభూస్తుష్టావ సుప్తే హరౌ
నీలాశ్మద్యుతి మాస్యపాదదశకాం సేవే మహాకాళికాం||
ఓం నమశ్చండికాయై
ఓం ఐం మార్కండేయ ఉవాచ||1||
సావర్ణిః సూర్యతనయో యోమనుః కథ్యతేఽష్టమః|
నిశామయ తదుత్పత్తిం విస్తరాద్గదతో మమ ||2||
మహామాయానుభావేన యథా మన్వంతరాధిపః
స బభూవ మహాభాగః సావర్ణిస్తనయో రవేః ||3||
స్వారోచిషేఽంతరే పూర్వం చైత్రవంశసముద్భవః|
సురథో నామ రాజాఽభూత్ సమస్తే క్షితిమండలే ||4||
తస్య పాలయతః సమ్యక్ ప్రజాః పుత్రానివౌరసాన్|
బభూవుః శత్రవో భూపాః కోలావిధ్వంసినస్తదా ||5||
తస్య తైరభవద్యుద్ధం అతిప్రబలదండినః|
న్యూనైరపి స తైర్యుద్ధే కోలావిధ్వంసిభిర్జితః ||6||
తతః స్వపురమాయాతో నిజదేశాధిపోఽభవత్|
ఆక్రాంతః స మహాభాగస్తైస్తదా ప్రబలారిభిః ||7||
అమాత్యైర్బలిభిర్దుష్టై ర్దుర్బలస్య దురాత్మభిః|
కోశో బలం చాపహృతం తత్రాపి స్వపురే తతః ||8||
తతో మృగయావ్యాజేన హృతస్వామ్యః స భూపతిః|
ఏకాకీ హయమారుహ్య జగామ గహనం వనం ||9||
సతత్రాశ్రమమద్రాక్షీ ద్ద్విజవర్యస్య మేధసః|
ప్రశాంతశ్వాపదాకీర్ణ మునిశిష్యోపశోభితం ||10||
తస్థౌ కంచిత్స కాలం చ మునినా తేన సత్కృతః|
ఇతశ్చేతశ్చ విచరంస్తస్మిన్ మునివరాశ్రమే||11||
సోఽచింతయత్తదా తత్ర మమత్వాకృష్టచేతనః| ||12||
మత్పూర్వైః పాలితం పూర్వం మయాహీనం పురం హి తత్
మద్భృత్యైస్తైరసద్వృత్తైః ర్ధర్మతః పాల్యతే న వా ||13||
న జానే స ప్రధానో మే శూర హస్తీసదామదః
మమ వైరివశం యాతః కాన్భోగానుపలప్స్యతే ||14||
యే మమానుగతా నిత్యం ప్రసాదధనభోజనైః
అనువృత్తిం ధ్రువం తేఽద్య కుర్వంత్యన్యమహీభృతాం ||15||
అసమ్యగ్వ్యయశీలైస్తైః కుర్వద్భిః సతతం వ్యయం
సంచితః సోఽతిదుఃఖేన క్షయం కోశో గమిష్యతి ||16||
ఏతచ్చాన్యచ్చ సతతం చింతయామాస పార్థివః
తత్ర విప్రాశ్రమాభ్యాశే వైశ్యమేకం దదర్శ సః ||17||
స పృష్టస్తేన కస్త్వం భో హేతుశ్చ ఆగమనేఽత్ర కః
సశోక ఇవ కస్మాత్వం దుర్మనా ఇవ లక్ష్యసే| ||18||
ఇత్యాకర్ణ్య వచస్తస్య భూపతేః ప్రణాయోదితం
ప్రత్యువాచ స తం వైశ్యః ప్రశ్రయావనతో నృపం||19||
వైశ్య ఉవాచ ||20||
సమాధిర్నామ వైశ్యోఽహముత్పన్నో ధనినాం కులే
పుత్రదారైర్నిరస్తశ్చ ధనలోభాద్ అసాధుభిః||21||
విహీనశ్చ ధనైదారైః పుత్రైరాదాయ మే ధనం|
వనమభ్యాగతో దుఃఖీ నిరస్తశ్చాప్తబంధుభిః||22||
సోఽహం న వేద్మి పుత్రాణాం కుశలాకుశలాత్మికాం|
ప్రవృత్తిం స్వజనానాం చ దారాణాం చాత్ర సంస్థితః||23||
కిం ను తేషాం గృహే క్షేమం అక్షేమం కింను సాంప్రతం
కథం తేకింనుసద్వృత్తా దుర్వృత్తా కింనుమేసుతాః||24||
రాజోవాచ||25||
యైర్నిరస్తో భవా~ంల్లుబ్ధైః పుత్రదారాదిభిర్ధనైః||26||
తేషు కిం భవతః స్నేహ మనుబధ్నాతి మానసం||27||
వైశ్య ఉవాచ ||28||
ఏవమేతద్యథా ప్రాహ భవానస్మద్గతం వచః
కిం కరోమి న బధ్నాతి మమ నిష్టురతాం మనః||29||
ఐః సంత్యజ్య పితృస్నేహం ధన లుబ్ధైర్నిరాకృతః
పతిఃస్వజనహార్దం చ హార్దితేష్వేవ మే మనః| ||30||
కిమేతన్నాభిజానామి జానన్నపి మహామతే
యత్ప్రేమ ప్రవణం చిత్తం విగుణేష్వపి బంధుషు||31||
తేషాం కృతే మే నిఃశ్వాసో దౌర్మనస్యం చజాయతే||32||
అరోమి కిం యన్న మనస్తేష్వప్రీతిషు నిష్ఠురం ||33||
మాకండేయ ఉవాచ ||34||
తతస్తౌ సహితౌ విప్ర తంమునిం సముపస్థితౌ||35||
సమాధిర్నామ వైశ్యోఽసౌ స చ పార్ధివ సత్తమః||36||
కృత్వా తు తౌ యథాన్యాయ్యం యథార్హం తేన సంవిదం|
ఉపవిష్టౌ కథాః కాశ్చిత్^^చ్చక్రతుర్వైశ్యపార్ధివౌ||37||
రాజో^^ఉవాచ ||38||
భగవంస్త్వామహం ప్రష్టుమిచ్ఛామ్యేకం వదస్వతత్ ||39||
దుఃఖాయ యన్మే మనసః స్వచిత్తాయత్తతాం వినా||40||
మఆనతోఽపి యథాజ్ఞస్య కిమేతన్మునిసత్తమః ||41||
అయం చ ఇకృతః పుత్రైః దారైర్భృత్యైస్తథోజ్ఘ్తః
స్వజనేన చ సంత్యక్తః స్తేషు హార్దీ తథాప్యతి ||42||
ఏవ మేష తథాహం చ ద్వావప్త్యంతదుఃఖితౌ|
దృష్టదోషేఽపి విషయే మమత్వాకృష్టమానసౌ ||43||
తత్కేనైతన్మహాభాగ యన్మోహొ జ్ఞానినోరపి
మమాస్య చ భవత్యేషా వివేకాంధస్య మూఢతా ||44||
ఋషిరువాచ||45||
జ్ఞాన మస్తి సమస్తస్య జంతోర్వ్షయ గోచరే|
విషయశ్చ మహాభాగ యాంతి చైవం పృథక్పృథక్||46||
కేచిద్దివా తథా రాత్రౌ ప్రాణినః స్తుల్యదృష్టయః ||47||
జ్ఞానినో మనుజాః సత్యం కిం తు తే న హి కేవలం|
యతో హి జ్ఞానినః సర్వే పశుపక్షిమృగాదయః||48||
జ్ఞానం చ తన్మనుష్యాణాం యత్తేషాం మృగపక్షిణాం
మనుష్యాణాం చ యత్తేషాం తుల్యమన్యత్తథోభయోః||49||
జ్ఞానేఽపి సతి పశ్యైతాన్ పతగాంఛాబచంచుషు|
కణమోక్షాదృతాన్ మోహాత్పీడ్యమానానపి క్షుధా||50||
మానుషా మనుజవ్యాఘ సాభిలాషాః సుతాన్ ప్రతి
లోభాత్ ప్రత్యుపకారాయ నన్వేతాన్ కిం న పశ్యసి||51||
తథాపి మమతావర్తే మోహగర్తే నిపాతితాః
మహామాయా ప్రభావేణ సంసారస్థితికారిణా||52||
తన్నాత్ర విస్మయః కార్యో యోగనిద్రా జగత్పతేః|
మహామాయా హరేశ్చైషా తయా సమ్మోహ్యతే జగత్||53||
జ్ఙానినామపి చేతాంసి దేవీ భగవతీ హి సా
బలాదాక్ఱ్ష్యమోహాయ మహామాయా ప్రయచ్ఛతి ||54||
తయా విసృజ్యతే విశ్వం జగదేతచ్చరాచరం |
సైషా ప్రసన్నా వరదా నృణాం భవతి ముక్తయే ||55||
సా విద్యా పరమా ముక్తేర్హేతుభూతా సనాతనీ
సంసారబంధహేతుశ్చ సైవ సర్వేశ్వరేశ్వరీ||56||
రాజోవాచ||57||
భగవన్ కాహి సా దేవీ మామాయేతి యాం భవాన్ |
బ్రవీతి క్థముత్పన్నా సా కర్మాస్యాశ్చ కిం ద్విజ||58||
యత్ప్రభావా చ సా దేవీ యత్స్వరూపా యదుద్భవా|
తత్సర్వం శ్రోతుమిచ్ఛామి త్వత్తో బ్రహ్మవిదాం వర||59||
ఋషిరువాచ ||60||
నిత్యైవ సా జగన్మూర్తిస్తయా సర్వమిదం తతం||61||
తథాపి తత్సముత్పత్తిర్బహుధా శ్రూయతాం మమః||62||
దేవానాం కార్యసిద్ధ్యర్థం ఆవిర్భవతి సా యదా|
ఉత్పన్నేతి తదా లోకే సా నిత్యాప్యభిధీయతే ||63||
యోగనిద్రాం యదా విష్ణుర్జగత్యేకార్ణవీకృతే|
ఆస్తీర్య శేషమభజత్ కల్పాంతే భగవాన్ ప్రభుః||64||
తదా ద్వావసురౌ ఘ్రౌ విఖ్యాతౌ మధుకైటభౌ|
విష్ణుకర్ణమలోద్భూతౌ హంతుం బ్రహ్మాణముద్యతౌ||65||
స నాభి కమలే విష్ణోః స్థితో బ్రహ్మా ప్రజాపతిః
దృష్ట్వా తావసురౌ చోగ్రౌ ప్రసుప్తం చ జనార్దనం||66||
తుష్టావ యోగనిద్రాం తామేకాగ్రహృదయః స్థితః
విబోధనార్ధాయ హరేర్హరినేత్రకృతాలయాం ||67||
విశ్వేశ్వరీం జగద్ధాత్రీం స్థితిసంహారకారిణీం|
నిద్రాం భగవతీం విష్ణోరతులాం తేజసః ప్రభుః ||68||
బ్రహ్మోవాచ ||69||
త్వం స్వాహా త్వం స్వధా త్వంహి వషట్కారః స్వరాత్మికా|
సుధా త్వమక్షరే నిత్యే త్రిధా మాత్రాత్మికా స్థితా||70||
అర్ధమాత్రా స్థితా నిత్యా యానుచ్చార్యావిశేషతః
త్వమేవ సా త్వం సావిత్రీ త్వం దేవ జననీ పరా ||71||
త్వయైతద్ధార్యతే విశ్వం త్వయైతత్ సృజ్యతే జగత్|
త్వయైతత్ పాల్యతే దేవి త్వమత్స్యంతే చ సర్వదా||72||
విసృష్టౌ సృష్టిరూపాత్వం స్థితి రూపా చ పాలనే|
తథా సంహృతిరూపాంతే జగతోఽస్య జగన్మయే ||73||
మహావిద్యా మహామాయా మహామేధా మహాస్మృతిః|
మహామోహా చ భవతీ మహాదేవీ మహాసురీ ||74||
ప్రకృతిస్త్వం చ సర్వస్య గుణత్రయ విభావినీ|
కాళరాత్రిర్మహారాత్రిర్మోహరాత్రిశ్చ దారుణా||75||
త్వం శ్రీస్త్వమీశ్వరీ త్వం హ్రీస్త్వం బుద్ధిర్భోధలక్షణా|
లజ్జాపుష్టిస్తథా తుష్టిస్త్వం శాంతిః క్షాంతి రేవ చ||76||
ఖడ్గినీ శూలినీ ఘ్రా గదినీ చక్రిణీ తథా|
శంఖిణీ చాపినీ బాణాభుశుండీపరిఘ్యుధా||77||
సౌమ్యా సౌమ్యతరాశేషసౌమ్యేభ్యస్త్వతిసుందరీ
పరాపరాణాం పరమా త్వమేవ పరమేశ్వరీ||78||
యచ్చ కించిత్క్వచిద్వస్తు సదసద్వాఖిలాత్మికే|
తస్య సర్వస్య యా శక్తిః సా త్వం కిం స్తూయసేమయా||79||
యయా త్వయా జగత్ స్రష్టా జగత్పాతాత్తి యో జగత్|
సోఽపి నిద్రావశం నీతః కస్త్వాం స్తోతుమిహేశ్వరః||80||
విష్ణుః శరీరగ్రహణం అహమీశాన ఏవ చ
కారితాస్తే యతోఽతస్త్వాం కః స్తోతుం శక్తిమాన్ భవేత్||81||
సా త్వమిత్థం ప్రభావైః స్వైరుదారైర్దేవి సంస్తుతా|
మోహయైతౌ దురాధర్షావసురౌ మధుకైటభౌ ||82||
ప్రబోధం చ జగత్స్వామీ నీయతామచ్యుతా లఘ్ ||83||
బోధశ్చ క్రియతామస్య హంతుమేతౌ మహాసురౌ ||83||
ఋషిరువాచ ||84||
ఏవం స్తుతా తదా దేవీ తామసీ తత్ర వేధసా
విష్ణోః ప్రభోధనార్ధాయ నిహంతుం మధుకైటభౌ ||85||
నేత్రాస్యనాసికాబాహుహృదయేభ్యస్తథోరసః|
నిర్గమ్య దర్శనే తస్థౌ బ్రహ్మణో అవ్యక్తజన్మనః ||86||
ఉత్తస్థౌ చ జగన్నాథః స్తయా ముక్తో జనార్దనః|
ఏకార్ణవే అహిశయనాత్తతః స దదృశే చ తౌ ||87||
మధుకైటభౌ దురాత్మానా వతివీర్యపరాక్రమౌ
క్రోధరక్తేక్షణావత్తుం బ్రహ్మణాం జనితోద్యమౌ ||88||
సముత్థాయ తతస్తాభ్యాం యుయుధే భగవాన్ హరిః
పంచవర్షసహస్త్రాణి బాహుప్రహరణో విభుః ||89||
తావప్యతిబలోన్మత్తౌ మహామాయావిమోహితౌ ||90||
ఉక్తవంతౌ వరోఽస్మత్తో వ్రియతామితి కేశవం ||91||
శ్రీ భగవానువాచ ||92||
భవేతామద్య మే తుష్టౌ మమ వధ్యావుభావపి ||93||
కిమన్యేన వరేణాత్ర ఏతావృద్ది వృతం మమ ||94||
ఋషిరువాచ ||95||
వంచితాభ్యామితి తదా సర్వమాపోమయం జగత్|
విలోక్య తాభ్యాం గదితో భగవాన్ కమలేక్షణః ||96||
ఆవాం జహి న యత్రోర్వీ సలిలేన పరిప్లుతా| ||97||
ఋషిరువాచ ||98||
తథేత్యుక్త్వా భగవతా శంఖచక్రగదాభృతా|
కృత్వా చక్రేణ వై ఛిన్నే జఘ్నే శిరసీ తయోః ||99||
ఏవమేషా సముత్పన్నా బ్రహ్మణా సంస్తుతా స్వయం|
ప్రభావమస్యా దేవ్యాస్తు భూయః శృణు వదామి తే ||100||
|| జయ జయ శ్రీ స్వస్తి శ్రీమార్కండేయపురాణే సావర్ణికే మన్వంతరే దేవీమహాత్మ్యే మధుకైటభవధో నామ ప్రధమోఽధ్యాయః ||
ఆహుతి
ఓం ఏం సాంగాయై సాయుధాయై సశక్తికాయై సపరివారాయై సవాహనాయై ఏం బీజాధిష్టాయై మహా కాళికాయై మహా అహుతిం సమర్పయామి నమః స్వాహా ||