ପତଂଜଲି ଯୋଗ ସୂତ୍ରାଣି - 4 (କୈଵଲ୍ଯ ପାଦଃ)
ଅଥ କୈଵଲ୍ଯପାଦଃ |
ଜନ୍ମୌଷଧିମଂତ୍ରତପସ୍ସମାଧିଜାଃ ସିଦ୍ଧଯଃ ||1||
ଜାତ୍ଯଂତରପରିଣାମଃ ପ୍ରକୃତ୍ଯାପୂରାତ୍ ||2||
ନିମିତ୍ତମପ୍ରଯୋଜକଂ ପ୍ରକୃତୀନାଂଵରଣଭେଦସ୍ତୁ ତତଃ କ୍ଷେତ୍ରିକଵତ୍ ||3||
ନିର୍ମାଣଚିତ୍ତାନ୍ଯସ୍ମିତାମାତ୍ରାତ୍ ||4||
ପ୍ରଵୃତ୍ତିଭେଦେ ପ୍ରଯୋଜକଂ ଚିତ୍ତମେକମନେକେଷାମ୍ ||5||
ତତ୍ର ଧ୍ଯାନଜମନାଶଯମ୍ ||6||
କର୍ମାଶୁକ୍ଲାକୃଷ୍ଣଂ ଯୋଗିନଃ ତ୍ରିଵିଧମିତରେଷାମ୍ ||7||
ତତଃ ତଦ୍ଵିପାକାନୁଗ୍ଣାନାମେଵାଭିଵ୍ଯକ୍ତିଃ ଵାସନାନାମ୍ ||8||
ଜାତି ଦେଶ କାଲ ଵ୍ଯଵହିତାନାମପ୍ଯାଂତର୍ଯାଂ ସ୍ମୃତିସଂସ୍କାରଯୋଃ ଏକରୂପତ୍ଵାତ୍ ||9||
ତାସାମନାଦିତ୍ଵଂ ଚାଶିଷୋ ନିତ୍ଯତ୍ଵାତ୍ ||10||
ହେତୁଫଲାଶ୍ରଯାଲଂବନୈଃସଂଗୃହୀତତ୍ଵାତେଷାମଭାଵେତଦଭାଵଃ ||11||
ଅତୀତାନାଗତଂ ସ୍ଵରୂପତୋଽସ୍ତ୍ଯଧ୍ଵଭେଦାଦ୍ଧର୍ମାଣାମ୍ ||12||
ତେ ଵ୍ଯକ୍ତସୂକ୍ଷ୍ମାଃ ଗୁଣାତ୍ମାନଃ ||13||
ପରିଣାମୈକତ୍ଵାତ୍ ଵସ୍ତୁତତ୍ତ୍ଵମ୍ ||14||
ଵସ୍ତୁସାମ୍ଯେ ଚିତ୍ତଭେଦାତ୍ତଯୋର୍ଵିଭକ୍ତଃ ପଂଥାଃ ||15||
ନ ଚୈକଚିତ୍ତତଂତ୍ରଂ ଚେଦ୍ଵସ୍ତୁ ତଦପ୍ରମାଣକଂ ତଦା କିଂ ସ୍ଯାତ୍ ||16||
ତଦୁପରାଗାପେକ୍ଷିତ୍ଵାତ୍ ଚିତ୍ତସ୍ଯ ଵସ୍ତୁଜ୍ଞାତାଜ୍ଞାତଂ ||17||
ସଦାଜ୍ଞାତାଃ ଚିତ୍ତଵ୍ର୍ତ୍ତଯଃ ତତ୍ପ୍ରଭୋଃ ପୁରୁଷସ୍ଯାପରିଣାମିତ୍ଵାତ୍ ||18||
ନ ତତ୍ସ୍ଵାଭାସଂ ଦୃଶ୍ଯତ୍ଵାତ୍ ||19||
ଏକ ସମଯେ ଚୋଭଯାନଵଧାରଣମ୍ ||20||
ଚିତ୍ତାଂତର ଦୃଶ୍ଯେ ବୁଦ୍ଧିବୁଦ୍ଧେଃ ଅତିପ୍ରସଂଗଃ ସ୍ମୃତିସଂକରଶ୍ଚ ||21||
ଚିତେରପ୍ରତିସଂକ୍ରମାଯାଃ ତଦାକାରାପତ୍ତୌ ସ୍ଵବୁଦ୍ଧି ସଂଵେଦନମ୍ ||22||
ଦ୍ରଷ୍ଟୃଦୃଶ୍ଯୋପରକ୍ତଂ ଚିତ୍ତଂ ସର୍ଵାର୍ଥମ୍ ||23||
ତଦସଂଖ୍ଯେଯ ଵାସନାଭିଃ ଚିତ୍ରମପି ପରାର୍ଥମ୍ ସଂହତ୍ଯକାରିତ୍ଵାତ୍ ||24||
ଵିଶେଷଦର୍ଶିନଃ ଆତ୍ମଭାଵଭାଵନାନିଵୃତ୍ତିଃ ||25||
ତଦା ଵିଵେକନିମ୍ନଂ କୈଵଲ୍ଯପ୍ରାଗ୍ଭାରଂ ଚିତ୍ତମ୍ ||26||
ତଚ୍ଛିଦ୍ରେଷୁ ପ୍ରତ୍ଯଯାଂତରାଣି ସଂସ୍କାରେଭ୍ଯଃ ||27||
ହାନମେଷାଂ କ୍ଲେଶଵଦୁକ୍ତମ୍ ||28||
ପ୍ରସଂଖ୍ଯାନେଽପ୍ଯକୁସୀଦସ୍ଯ ସର୍ଵଥା ଵିଵେକଖ୍ଯାତେଃ ଧର୍ମମେଘସ୍ସମାଧିଃ ||29||
ତତଃ କ୍ଲେଶକର୍ମନିଵୃତ୍ତିଃ ||30||
ତଦା ସର୍ଵାଵରଣମଲାପେତସ୍ଯ ଜ୍ଞାନସ୍ଯାନଂତ୍ଯାତ୍ ଜ୍ଞେଯମଲ୍ପମ୍ ||31||
ତତଃ କୃତାର୍ଥାନଂ ପରିଣାମକ୍ରମସମାପ୍ତିର୍ଗୁଣାନାମ୍ ||32||
କ୍ଷଣପ୍ରତିଯୋଗୀ ପରିଣାମାପରାଂତ ନିର୍ଗ୍ରାହ୍ଯଃ କ୍ରମଃ ||33||
ପୁରୁଷାର୍ଥଶୂନ୍ଯାନାଂ ଗୁଣାନାଂପ୍ରତିପ୍ରସଵଃ କୈଵଲ୍ଯଂ ସ୍ଵରୂପପ୍ରତିଷ୍ଠା ଵା ଚିତିଶକ୍ତିରିତି ||34||
ଇତି ପାତଂଜଲଯୋଗଦର୍ଶନେ କୈଵଲ୍ଯପାଦୋ ନାମ ଚତୁର୍ଥଃ ପାଦଃ |