ପତଂଜଲି ଯୋଗ ସୂତ୍ରାଣି - 3 (ଵିଭୂତି ପାଦଃ)
ଶ୍ରୀପାତଂଜଲଯୋଗଦର୍ଶନମ୍ |
ଅଥ ଵିଭୂତିପାଦଃ |
ଦେଶବଂଧଶ୍ଚିତ୍ତସ୍ଯ ଧାରଣା ||1||
ତତ୍ର ପ୍ରତ୍ଯଯୈକତାନତା ଧ୍ଯାନମ୍ ||2||
ତଦେଵାର୍ଥମାତ୍ରନିର୍ଭାସଂ ସ୍ଵରୂପଶୂନ୍ଯମିଵ ସମାଧିଃ ||3||
ତ୍ରଯମେକତ୍ର ସଂଯମଃ ||4||
ତଜ୍ଜଯାତ୍ ପ୍ରଜ୍ଞାଲୋକଃ ||5||
ତସ୍ଯ ଭୂମିଷୁ ଵିନିଯୋଗଃ ||6||
ତ୍ରଯମଂତରଂଗଂ ପୂର୍ଵେଭ୍ଯଃ ||7||
ତଦପି ବହିରଂଗଂ ନିର୍ବୀଜସ୍ଯ ||8||
ଵ୍ଯୁତ୍ଥାନନିରୋଧସଂସ୍କାରଯୋରଭିଭଵପ୍ରାଦୁର୍ଭାଵୌ ନିରୋଧକ୍ଷଣଚିତ୍ତାନ୍ଵଯୋ ନିରୋଧପରିଣାମଃ ||9||
ତସ୍ଯ ପ୍ରଶାଂତଵାହିତା ସଂସ୍କାରାତ୍ ||10||
ସର୍ଵାର୍ଥତୈକାଗ୍ରାତଯୋଃ କ୍ଷଯୋଦଯୌ ଚିତ୍ତସ୍ଯ ସମାଧିପରିଣାମଃ ||11||
ତତଃ ପୁନଃ ଶାଂତୋଦିତୌ ତୁଲ୍ଯପ୍ରତ୍ଯଯୌ ଚିତ୍ତସ୍ଯୈକାଗ୍ରତା ପରିଣାମଃ ||12||
ଏତେନ ଭୂତେଂଦ୍ରିଯେଷୁ ଧର୍ମଲକ୍ଷଣାଵସ୍ଥାପରିଣାମା ଵ୍ଯାଖ୍ଯାତାଃ ||13||
ଶାଂତୋଦିତାଵ୍ଯପଦେଶ୍ଯଧର୍ମାନୁପାତୀ ଧର୍ମୀ ||14||
କ୍ରମାନ୍ଯତ୍ଵଂ ପରିଣାମାନ୍ଯତ୍ଵେ ହେତୁଃ ||15||
ପରିଣାମତ୍ରଯସଂଯମାଦତୀତାନାଗତଜ୍ଞାନମ୍ ||16||
ଶବ୍ଦାର୍ଥପ୍ରତ୍ଯଯାନାମିତରେତରାଧ୍ଯାସାତ୍ ସଂକରସ୍ତତ୍ପ୍ରଵିଭାଗସଂଯମାତ୍ ସର୍ଵଭୂତରୁତଜ୍ଞାନମ୍ ||17||
ସଂସ୍କାରସାକ୍ଷାତ୍କରଣାତ୍ ପୂର୍ଵଜାତିଜ୍ଞାନମ୍ ||18||
ପ୍ରତ୍ଯଯସ୍ଯ ପରଚିତ୍ତଜ୍ଞାନମ୍ ||19||
ନ ଚ ତତ୍ ସାଲଂବନଂ ତସ୍ଯାଵିଷଯୀଭୂତତ୍ଵାତ୍ ||20||
କାଯରୂପସଂଯମାତ୍ ତଦ୍ଗ୍ରାହ୍ଯଶକ୍ତିସ୍ତଂଭେ ଚକ୍ଷୁଃ ପ୍ରକାଶାସଂପ୍ରଯୋଗେଽଂତର୍ଧାନମ୍ ||21||
ସୋପକ୍ରମଂ ନିରୁପକ୍ରମଂ ଚ କର୍ମ ତତ୍ସଂଯମାଦପରାଂତଜ୍ଞାନମରିଷ୍ଟେଭ୍ଯୋ ଵା ||22||
ମୈତ୍ର୍ଯାଦିଷୁ ବଲାନି ||23||
ବଲେଷୁ ହସ୍ତିବଲାଦୀନୀ ||24||
ପ୍ରଵୃତ୍ତ୍ଯାଲୋକନ୍ଯାସାତ୍ ସୂକ୍ଷ୍ମଵ୍ଯଵହିତଵିପ୍ରକୃଷ୍ଟଜ୍ଞାନମ୍ ||25||
ଭୁଵନଜ୍ଞାନଂ ସୂର୍ଯେ ସଂଯମାତ୍ ||26||
ଚଂଦ୍ରେ ତାରାଵ୍ଯୂହଜ୍ଞାନମ୍ ||27||
ଧ୍ରୁଵେ ତଦ୍ଗତିଜ୍ଞାନମ୍ ||28||
ନାଭିଚକ୍ରେ କାଯଵ୍ଯୂହଜ୍ଞାନମ୍ ||29||
କଂଠକୂପେ କ୍ଷୁତ୍ପିପାସାନିଵୃତ୍ତିଃ ||30||
କୂର୍ମନାଡ୍ଯାଂ ସ୍ଥୈର୍ଯମ୍ ||31||
ମୂର୍ଧଜ୍ଯୋତିଷି ସିଦ୍ଧଦର୍ଶନମ୍ ||32||
ପ୍ରାତିଭାଦ୍ଵା ସର୍ଵମ୍ ||33||
ହୃଦଯେ ଚିତ୍ତସଂଵିତ୍ ||34||
ସତ୍ତ୍ଵପୁରୁଷଯୋରତ୍ଯଂତାସଂକୀର୍ଣଯୋଃ ପ୍ରତ୍ଯଯାଵିଶେଷୋ ଭୋଗଃ ପରାର୍ଥତ୍ଵାତ୍ ସ୍ଵାର୍ଥସଂଯମାତ୍ ପୁରୁଷଜ୍ଞାନମ୍ ||35||
ତତଃ ପ୍ରାତିଭଶ୍ରାଵଣଵେଦନାଦର୍ଶାସ୍ଵାଦଵାର୍ତା ଜାଯଂତେ ||36||
ତେ ସମାଧାଵୁପସର୍ଗାଵ୍ଯୁତ୍ଥାନେ ସିଦ୍ଧଯଃ ||37||
ବଂଧକାରଣଶୈଥିଲ୍ଯାତ୍ ପ୍ରଚାରସଂଵେଦନାଚ୍ଚ ଚିତ୍ତସ୍ଯ ପରଶରୀରାଵେଶଃ ||38||
ଉଦାନଜଯାଜ୍ଜଲପଂକକଂଟକାଦିଷ୍ଵସଂଗ ଉତ୍କ୍ରାଂତିଶ୍ଚ ||39||
ସମାନଜଯାଜ୍ଜ୍ଵଲନମ୍ ||40||
ଶ୍ରୋତ୍ରାକାଶଯୋଃ ସଂବଂଧସଂଯମାତ୍ ଦିଵ୍ଯଂ ଶ୍ରୋତ୍ରମ୍ ||41||
କାଯାକାଶଯୋଃ ସଂବଂଧସଂଯମାତ୍ ଲଘୁତୂଲସମାପତ୍ତେଶ୍ଚ ଆକାଶଗମନମ୍ ||42||
ବହିରକଲ୍ପିତା ଵୃତ୍ତିର୍ମହାଵିଦେହା ତତଃ ପ୍ରକାଶାଵରଣକ୍ଷଯଃ ||43||
ସ୍ଥୂଲସ୍ଵରୂପସୂକ୍ଷ୍ମାନ୍ଵଯାର୍ଥଵତ୍ତ୍ଵସଂଯମାତ୍ ଭୂତଜଯଃ ||44||
ତତୋଽଣିମାଦିପ୍ରାଦୁର୍ଭାଵଃ କାଯସଂପତ୍ ତଦ୍ଧର୍ମାନଭିଘାତଶ୍ଚ ||45||
ରୂପଲାଵଣ୍ଯବଲଵଜ୍ରସଂହନନତ୍ଵାନି କାଯସଂପତ୍ ||46||
ଗ୍ରହଣସ୍ଵରୂପାସ୍ମିତାନ୍ଵଯାର୍ଥଵତ୍ତ୍ଵସଂଯମାଦିଂଦ୍ରିଯଜଯଃ ||47||
ତତୋ ମନୋଜଵିତ୍ଵଂ ଵିକରଣଭାଵଃ ପ୍ରଧାନଜଯଶ୍ଚ ||48||
ସତ୍ତ୍ଵପୁରୁଷାନ୍ଯତାଖ୍ଯାତିମାତ୍ରସ୍ଯ ସର୍ଵଭାଵାଧିଷ୍ଠାତୃତ୍ଵଂ ସର୍ଵଜ୍ଞାତୃତ୍ଵଂଚ ||49||
ତଦ୍ଵୈରାଗ୍ଯାଦପି ଦୋଷବୀଜକ୍ଷଯେ କୈଵଲ୍ଯମ୍ ||50||
ସ୍ଥାନ୍ଯୁପନିମଂତ୍ରଣେ ସଂଗସ୍ମଯାକରଣଂ ପୁନରନିଷ୍ଟପ୍ରସଂଗାତ୍ ||51||
କ୍ଷଣତତ୍କ୍ରମଯୋଃ ସଂଯମାଦ୍ଵିଵେକଜଂ ଜ୍ଞାନମ୍ ||52||
ଜାତିଲକ୍ଷଣଦେଶୈରନ୍ଯତାନଵଚ୍ଛେଦାତ୍ ତୁଲ୍ଯଯୋସ୍ତତଃ ପ୍ରତିପତ୍ତିଃ ||53||
ତାରକଂ ସର୍ଵଵିଷଯଂ ସର୍ଵଥାଵିଷଯମକ୍ରମଂ ଚେତି ଵିଵେକଜଂ ଜ୍ଞାନମ୍ ||54||
ସତ୍ତ୍ଵପୁରୁଷଯୋଃ ଶୁଦ୍ଧିସାମ୍ଯେ କୈଵଲ୍ଯମ୍ ||55||
ଇତି ଶ୍ରୀପାତଂଜଲଯୋଗଦର୍ଶନେ ଵିଭୂତିପାଦୋ ନାମ ତୃତୀଯଃ ପାଦଃ |