ભજ ગોવિંદમ્ (મોહ મુદ્ગરમ્)
ભજ ગોવિંદં ભજ ગોવિંદં
ગોવિંદં ભજ મૂઢમતે |
સંપ્રાપ્તે સન્નિહિતે કાલે
નહિ નહિ રક્ષતિ ડુક્રિંકરણે || 1 ||
મૂઢ જહીહિ ધનાગમતૃષ્ણાં
કુરુ સદ્બુદ્ધિમ્ મનસિ વિતૃષ્ણામ્ |
યલ્લભસે નિજ કર્મોપાત્તં
વિત્તં તેન વિનોદય ચિત્તમ્ || 2 ||
નારી સ્તનભર નાભીદેશં
દૃષ્ટ્વા મા ગા મોહાવેશમ્ |
એતન્માંસ વસાદિ વિકારં
મનસિ વિચિંતયા વારં વારમ્ || 3 ||
નળિની દળગત જલમતિ તરળં
તદ્વજ્જીવિત મતિશય ચપલમ્ |
વિદ્ધિ વ્યાધ્યભિમાન ગ્રસ્તં
લોકં શોકહતં ચ સમસ્તમ્ || 4 ||
યાવદ્-વિત્તોપાર્જન સક્તઃ
તાવન્-નિજપરિવારો રક્તઃ |
પશ્ચાજ્જીવતિ જર્જર દેહે
વાર્તાં કોઽપિ ન પૃચ્છતિ ગેહે || 5 ||
યાવત્-પવનો નિવસતિ દેહે
તાવત્-પૃચ્છતિ કુશલં ગેહે |
ગતવતિ વાયૌ દેહાપાયે
ભાર્યા બિભ્યતિ તસ્મિન્ કાયે || 6 ||
બાલ સ્તાવત્ ક્રીડાસક્તઃ
તરુણ સ્તાવત્ તરુણીસક્તઃ |
વૃદ્ધ સ્તાવત્-ચિંતામગ્નઃ
પરમે બ્રહ્મણિ કોઽપિ ન લગ્નઃ || 7 ||
કા તે કાંતા કસ્તે પુત્રઃ
સંસારોઽયમતીવ વિચિત્રઃ |
કસ્ય ત્વં વા કુત આયાતઃ
તત્વં ચિંતય તદિહ ભ્રાતઃ || 8 ||
સત્સંગત્વે નિસ્સંગત્વં
નિસ્સંગત્વે નિર્મોહત્વમ્ |
નિર્મોહત્વે નિશ્ચલતત્ત્વં
નિશ્ચલતત્ત્વે જીવન્મુક્તિઃ || 9 ||
વયસિ ગતે કઃ કામવિકારઃ
શુષ્કે નીરે કઃ કાસારઃ |
ક્ષીણે વિત્તે કઃ પરિવારઃ
જ્ઞાતે તત્ત્વે કઃ સંસારઃ || 10 ||
મા કુરુ ધનજન યૌવન ગર્વં
હરતિ નિમેષાત્-કાલઃ સર્વમ્ |
માયામયમિદમ્-અખિલં હિત્વા
બ્રહ્મપદં ત્વં પ્રવિશ વિદિત્વા || 11 ||
દિન યામિન્યૌ સાયં પ્રાતઃ
શિશિર વસંતૌ પુનરાયાતઃ |
કાલઃ ક્રીડતિ ગચ્છત્યાયુઃ
તદપિ ન મુંચત્યાશાવાયુઃ || 12 ||
દ્વાદશ મંજરિકાભિર શેષઃ
કથિતો વૈયા કરણસ્યૈષઃ |
ઉપદેશો ભૂદ્-વિદ્યા નિપુણૈઃ
શ્રીમચ્છંકર ભગવચ્છરણૈઃ || 13 ||
કા તે કાંતા ધન ગત ચિંતા
વાતુલ કિં તવ નાસ્તિ નિયંતા |
ત્રિજગતિ સજ્જન સંગતિરેકા
ભવતિ ભવાર્ણવ તરણે નૌકા || 14 ||
જટિલો મુંડી લુંજિત કેશઃ
કાષાયાન્બર બહુકૃત વેષઃ |
પશ્યન્નપિ ચ ન પશ્યતિ મૂઢઃ
ઉદર નિમિત્તં બહુકૃત વેષઃ || 15 ||
અંગં ગલિતં પલિતં મુંડં
દશન વિહીનં જાતં તુંડમ્ |
વૃદ્ધો યાતિ ગૃહીત્વા દંડં
તદપિ ન મુંચત્યાશા પિંડમ્ || 16 ||
અગ્રે વહ્નિઃ પૃષ્ઠે ભાનુઃ
રાત્રૌ ચુબુક સમર્પિત જાનુઃ |
કરતલ ભિક્ષસ્-તરુતલ વાસઃ
તદપિ ન મુંચત્યાશા પાશઃ || 17 ||
કુરુતે ગંગા સાગર ગમનં
વ્રત પરિપાલનમ્-અથવા દાનમ્ |
જ્ઞાન વિહીનઃ સર્વમતેન
ભજતિ ન મુક્તિં જન્મ શતેન || 18 ||
સુરમંદિર તરુ મૂલ નિવાસઃ
શય્યા ભૂતલમ્-અજિનં વાસઃ |
સર્વ પરિગ્રહ ભોગત્યાગઃ
કસ્ય સુખં ન કરોતિ વિરાગઃ || 19 ||
યોગરતો વા ભોગરતો વા
સંગરતો વા સંગવિહીનઃ |
યસ્ય બ્રહ્મણિ રમતે ચિત્તં
નંદતિ નંદતિ નંદત્યેવ || 20 ||
ભગવદ્ગીતા કિંચિદધીતા
ગંગા જલલવ કણિકા પીતા |
સકૃદપિ યેન મુરારી સમર્ચા
ક્રિયતે તસ્ય યમેન ન ચર્ચા || 21 ||
પુનરપિ જનનં પુનરપિ મરણં
પુનરપિ જનની જઠરે શયનમ્ |
ઇહ સંસારે બહુ દુસ્તારે
કૃપયાઽપારે પાહિ મુરારે || 22 ||
રથ્યા ચર્પટ વિરચિત કંથઃ
પુણ્યાપુણ્ય વિવર્જિત પંથઃ |
યોગી યોગ નિયોજિત ચિત્તઃ
રમતે બાલોન્મત્તવદેવ || 23 ||
કસ્ત્વં કોઽહં કુત આયાતઃ
કા મે જનની કો મે તાતઃ |
ઇતિ પરિભાવય નિજ સંસારં
સર્વં ત્યક્ત્વા સ્વપ્ન વિચારમ્ || 24 ||
ત્વયિ મયિ સર્વત્રૈકો વિષ્ણુઃ
વ્યર્થં કુપ્યસિ મય્યસહિષ્ણુઃ |
ભવ સમચિત્તઃ સર્વત્ર ત્વં
વાંછસ્યચિરાદ્-યદિ વિષ્ણુત્વમ્ || 25 ||
શત્રૌ મિત્રે પુત્રે બંધૌ
મા કુરુ યત્નં વિગ્રહ સંધૌ |
સર્વસ્મિન્નપિ પશ્યાત્માનં
સર્વત્રોત્-સૃજ ભેદાજ્ઞાનમ્ || 26 ||
કામં ક્રોધં લોભં મોહં
ત્યક્ત્વાઽઽત્માનં પશ્યતિ સોઽહમ્ |
આત્મજ્ઞ્નાન વિહીના મૂઢાઃ
તે પચ્યંતે નરક નિગૂઢાઃ || 27 ||
ગેયં ગીતા નામ સહસ્રં
ધ્યેયં શ્રીપતિ રૂપમ્-અજસ્રમ્ |
નેયં સજ્જન સંગે ચિત્તં
દેયં દીનજનાય ચ વિત્તમ્ || 28 ||
સુખતઃ ક્રિયતે રામાભોગઃ
પશ્ચાદ્ધંત શરીરે રોગઃ |
યદ્યપિ લોકે મરણં શરણં
તદપિ ન મુંચતિ પાપાચરણમ્ || 29 ||
અર્થમનર્થં ભાવય નિત્યં
નાસ્તિ તતઃ સુખ લેશઃ સત્યમ્ |
પુત્રાદપિ ધનભાજાં ભીતિઃ
સર્વત્રૈષા વિહિતા રીતિઃ || 30 ||
પ્રાણાયામં પ્રત્યાહારં
નિત્યાનિત્ય વિવેક વિચારમ્ |
જાપ્યસમેત સમાધિ વિધાનં
કુર્વ વધાનં મહદ્-અવધાનમ્ || 31 ||
ગુરુ ચરણાંભુજ નિર્ભરભક્તઃ
સંસારાદ્-અચિરાદ્-ભવ મુક્તઃ |
સેંદિય માનસ નિયમાદેવં
દ્રક્ષ્યસિ નિજ હૃદયસ્થં દેવમ્ || 32 ||
મૂઢઃ કશ્ચિન વૈયાકરણો
ડુકૃણ્કરણાધ્યયન ધુરીણઃ |
શ્રીમચ્છંકર ભગવચ્ચિષ્યૈઃ
બોધિત આસીચ્છોદિત કરણૈઃ || 33 ||