patañjali yoga sūtrāṇi - 1 (samādhi pāda)
atha samādhipādaḥ |
atha yogānuśāsanam || 1 ||
yogaśchittavṛtti nirodhaḥ || 2 ||
tadā draśhṭuḥ svarūpeavasthānam || 3 ||
vṛtti sārūpyamitaratra || 4 ||
vṛttayaḥ pañchatasyaḥ kliśhṭā'kliśhṭāḥ || 5 ||
pramāṇa viparyaya vikalpa nidrā smṛtayaḥ || 6 ||
pratyakśhānumānāgamāḥ pramāṇāni || 7 ||
viparyayo mithyāGYānamatadrūpa pratiśhṭam || 8 ||
śabdaGYānānupātī vastuśūnyo vikalpaḥ || 9 ||
abhāva pratyayālambanā vṛttirnidrā || 10 ||
anabhūta viśhayāsampramośhaḥ smṛtiḥ || 11 ||
abhyāsa vairāgyābhyāṃ tannirodhaḥ || 12 ||
tatra sthitau yatnoabhyāsaḥ || 13 ||
sa tu dīrghakāla nairantarya saktārāsevito dṛḍhabhūmiḥ || 14 ||
dṛśhṭānuśravika viśhaya vitṛśhṇasya vaśīkārasañGYā vairāgyam || 15 ||
tatparaṃ puruśhakhyāte-rguṇavaitṛśhṇām || 16 ||
vitarka vichārānandāsmitārūpānugamāt sampraGYātaḥ || 17 ||
virāmapratyayābhyāsapūrvaḥ saṃskāraśeśhoanayaḥ || 18 ||
bhavapratyayo videhaprakṛtilayānām || 19 ||
śraddhā vīrya smṛti samādhipraGYā pūrvakaḥ itareśhām || 20 ||
tīvrasaṃvegānāmāsannaḥ || 21 ||
mṛdumadhyādhimātratvāttatoapi viśeśhaḥ || 22 ||
īśvarapraṇidhānādvā || 23 ||
kleśa karma vipākāśayairaparāmṛśhṭaḥ puruśhaviśeśha īśvaraḥ || 24 ||
tatra niratiśayaṃ sarvaGYavījam || 25 ||
sa eśhaḥ pūrveśhāmapi guruḥ kālenānavacChedāt || 26 ||
tasya vāchakaḥ praṇavaḥ || 27 ||
tajjapastadarthabhāvanam || 28 ||
tataḥ pratyakchetanādhigamoapyantarāyābhāvaścha || 29 ||
vyādhi styāna saṃśaya pramādālasyāvirati bhrānti
darśanālabdhūmikatvānavasthitatvāni chittavikśhepasteantarāyāḥ || 30 ||
duḥkha daurmmanarasyāṅgamejayatva śvāsapraśvāsā vikśhepasahabhuvaḥ || 31 ||
tatpratiśhedhārthamekatattvābhyāsaḥ || 32 ||
maitrī karuṇā muditopekśhāṇāṃ sukha duḥkhā puṇyāpuṇya viśhayāṇām-bhāvanātaśchittaprasādanam || 33 ||
pracChardṛna vidhāraṇābhyāṃ vā praṇasya || 34 ||
viśhayavatī vā pravṛttirūtpannā manasaḥ sthiti nibandhanī || 35 ||
viśokā vā jyotiśhmatī || 36 ||
vītarāga viśhayaṃ vā chittam || 37 ||
svapna nidrā GYānālambanaṃ vā || 38 ||
yathābhimatadhyānādvā || 39 ||
paramāṇu parama mahattvāntoasya vaśīkāraḥ || 40 ||
kśhīṇavṛtterabhijātasyeva maṇergrahītṛrgayaṇa grāhyeśhu tatstha tadañjanatā samāpattiḥ || 41 ||
tatra śabdārtha GYāna vikalpaiḥ saṅkīrṇā savitarkā samāpattiḥ || 42 ||
smṛti pariśuddhau svarūpa śūnyevārtha mātrānirbhāsā nirvitarkā || 43 ||
etayaiva savichārā nirvichāra cha sūkśhmaviśhayā vyārakhyātā || 44 ||
sūkśhma viśhayatvaṃ chāliṅgaparyavasānam || 45 ||
tā eva savījaḥ samādhiḥ || 46 ||
nirvichāra vaiśārādhyeadhyātmaprasādaḥ || 47 ||
ṛtambharā tatra praGYā || 48 ||
śrutānumāna praGYābhyāmanyaviśhayā viśeśhārthatvāt || 49 ||
tajjaḥ saṃskāroanyasaṃskāra pratibandhī || 50 ||
tasyāpi nirodhe sarvanirodhānnirvājassamādhiḥ || 51 ||
iti pātañjalayogadarśane samādhipādo nāma prathamaḥ pādaḥ |