dēvī mahātmyam durgā saptaśati prathamō'dhyāyaḥ
|| dēvī māhātmyam ||
|| śrīdurgāyai namaḥ ||
|| atha śrīdurgāsaptaśatī ||
|| madhukaiṭabhavadhō nāma prathamō'dhyāyaḥ ||
asya śrī pradhama caritrasya brahmā ṛṣiḥ | mahākāḻī dēvatā | gāyatrī Chandaḥ | nandā śaktiḥ | rakta dantikā bījam | agnistatvam | ṛgvēdaḥ svarūpaṃ | śrī mahākāḻī prītyardhē pradhama caritra japē viniyōgaḥ |
dhyānaṃ
khaḍgaṃ cakra gadēṣucāpa parigh śūlaṃ bhuśuṇḍīṃ śiraḥ
śaṃṅkhaṃ sandadhatīṃ karaistrinayanāṃ sarvāṃṅgabhūṣāvṛtām |
yāṃ hantuṃ madhukaibhau jalajabhūstuṣṭāva suptē harau
nīlāśmadyuti māsyapādadaśakāṃ sēvē mahākāḻikāṃ||
ōṃ namaścaṇḍikāyai
ōṃ aiṃ mārkaṇḍēya uvāca||1||
sāvarṇiḥ sūryatanayō yōmanuḥ kathyatē'ṣṭamaḥ|
niśāmaya tadutpattiṃ vistarādgadatō mama ||2||
mahāmāyānubhāvēna yathā manvantarādhipaḥ
sa babhūva mahābhāgaḥ sāvarṇistanayō ravēḥ ||3||
svārōciṣē'ntarē pūrvaṃ caitravaṃśasamudbhavaḥ|
surathō nāma rājā'bhūt samastē kṣitimaṇḍalē ||4||
tasya pālayataḥ samyak prajāḥ putrānivaurasān|
babhūvuḥ śatravō bhūpāḥ kōlāvidhvaṃsinastadā ||5||
tasya tairabhavadyuddhaṃ atiprabaladaṇḍinaḥ|
nyūnairapi sa tairyuddhē kōlāvidhvaṃsibhirjitaḥ ||6||
tataḥ svapuramāyātō nijadēśādhipō'bhavat|
ākrāntaḥ sa mahābhāgastaistadā prabalāribhiḥ ||7||
amātyairbalibhirduṣṭai rdurbalasya durātmabhiḥ|
kōśō balaṃ cāpahṛtaṃ tatrāpi svapurē tataḥ ||8||
tatō mṛgayāvyājēna hṛtasvāmyaḥ sa bhūpatiḥ|
ēkākī hayamāruhya jagāma gahanaṃ vanam ||9||
satatrāśramamadrākṣī ddvijavaryasya mēdhasaḥ|
praśāntaśvāpadākīrṇa muniśiṣyōpaśōbhitam ||10||
tasthau kañcitsa kālaṃ ca muninā tēna satkṛtaḥ|
itaścētaśca vicaraṃstasmin munivarāśramē||11||
sō'cintayattadā tatra mamatvākṛṣṭachētanaḥ| ||12||
matpūrvaiḥ pālitaṃ pūrvaṃ mayāhīnaṃ puraṃ hi tat
madbhṛtyaistairasadvṛttaiḥ rdharmataḥ pālyatē na vā ||13||
na jānē sa pradhānō mē śūra hastīsadāmadaḥ
mama vairivaśaṃ yātaḥ kānbhōgānupalapsyatē ||14||
yē mamānugatā nityaṃ prasādadhanabhōjanaiḥ
anuvṛttiṃ dhruvaṃ tē'dya kurvantyanyamahībhṛtāṃ ||15||
asamyagvyayaśīlaistaiḥ kurvadbhiḥ satataṃ vyayaṃ
sañchitaḥ sō'tiduḥkhēna kṣayaṃ kōśō gamiṣyati ||16||
ētaccānyacca satataṃ cintayāmāsa pārthivaḥ
tatra viprāśramābhyāśē vaiśyamēkaṃ dadarśa saḥ ||17||
sa pṛṣṭastēna kastvaṃ bhō hētuśca āgamanē'tra kaḥ
saśōka iva kasmātvaṃ durmanā iva lakṣyasē| ||18||
ityākarṇya vacastasya bhūpatēḥ praṇāyōditam
pratyuvāca sa taṃ vaiśyaḥ praśrayāvanatō nṛpam||19||
vaiśya uvāca ||20||
samādhirnāma vaiśyō'hamutpannō dhanināṃ kulē
putradārairnirastaśca dhanalōbhād asādhubhiḥ||21||
vihīnaśca dhanaidāraiḥ putrairādāya mē dhanam|
vanamabhyāgatō duḥkhī nirastaścāptabandhubhiḥ||22||
sō'haṃ na vēdmi putrāṇāṃ kuśalākuśalātmikām|
pravṛttiṃ svajanānāṃ ca dārāṇāṃ cātra saṃsthitaḥ||23||
kiṃ nu tēṣāṃ gṛhē kṣēmaṃ akṣēmaṃ kiṃnu sāmprataṃ
kathaṃ tēkiṃnusadvṛttā durvṛttā kiṃnumēsutāḥ||24||
rājōvāca||25||
yairnirastō bhavāṃllubdhaiḥ putradārādibhirdhanaiḥ||26||
tēṣu kiṃ bhavataḥ snēha manubadhnāti mānasam||27||
vaiśya uvāca ||28||
ēvamētadyathā prāha bhavānasmadgataṃ vacaḥ
kiṃ karōmi na badhnāti mama niṣṭuratāṃ manaḥ||29||
aiḥ santyajya pitṛsnēhaṃ dhana lubdhairnirākṛtaḥ
patiḥsvajanahārdaṃ ca hārditēṣvēva mē manaḥ| ||30||
kimētannābhijānāmi jānannapi mahāmatē
yatprēma pravaṇaṃ cittaṃ viguṇēṣvapi bandhuṣu||31||
tēṣāṃ kṛtē mē niḥśvāsō daurmanasyaṃ cajāyatē||32||
arōmi kiṃ yanna manastēṣvaprītiṣu niṣṭhuram ||33||
mākaṇḍēya uvāca ||34||
tatastau sahitau vipra taṃmuniṃ samupasthitau||35||
samādhirnāma vaiśyō'sau sa ca pārdhiva sattamaḥ||36||
kṛtvā tu tau yathānyāyyaṃ yathārhaṃ tēna saṃvidam|
upaviṣṭau kathāḥ kāścit^^ccakraturvaiśyapārdhivau||37||
rājō^^uvāca ||38||
bhagavṃstvāmahaṃ praṣṭumicChāmyēkaṃ vadasvatat ||39||
duḥkhāya yanmē manasaḥ svacittāyattatāṃ vinā||40||
maānatō'pi yathājJṇasya kimētanmunisattamaḥ ||41||
ayaṃ ca ikṛtaḥ putraiḥ dārairbhṛtyaistathōjghtaḥ
svajanēna ca santyaktaḥ stēṣu hārdī tathāpyati ||42||
ēva mēṣa tathāhaṃ ca dvāvaptyantaduḥkhitau|
dṛṣṭadōṣē'pi viṣayē mamatvākṛṣṭamānasau ||43||
tatkēnaitanmahābhāga yanmōho jJṇāninōrapi
mamāsya ca bhavatyēṣā vivēkāndhasya mūḍhatā ||44||
ṛṣiruvāca||45||
jJṇāna masti samastasya jantōrvṣaya gōcarē|
viṣayaśca mahābhāga yānti caivaṃ pṛthakpṛthak||46||
kēciddivā tathā rātrau prāṇinaḥ stulyadṛṣṭayaḥ ||47||
jJṇāninō manujāḥ satyaṃ kiṃ tu tē na hi kēvalam|
yatō hi jJṇāninaḥ sarvē paśupakṣimṛgādayaḥ||48||
jJṇānaṃ ca tanmanuṣyāṇāṃ yattēṣāṃ mṛgapakṣiṇāṃ
manuṣyāṇāṃ ca yattēṣāṃ tulyamanyattathōbhayōḥ||49||
jJṇānē'pi sati paśyaitān patagāñChābacañcuṣu|
kaṇamōkṣādṛtān mōhātpīḍyamānānapi kṣudhā||50||
mānuṣā manujavyāgha sābhilāṣāḥ sutān prati
lōbhāt pratyupakārāya nanvētān kiṃ na paśyasi||51||
tathāpi mamatāvartē mōhagartē nipātitāḥ
mahāmāyā prabhāvēṇa saṃsārasthitikāriṇā||52||
tannātra vismayaḥ kāryō yōganidrā jagatpatēḥ|
mahāmāyā harēścaiṣā tayā sammōhyatē jagat||53||
jṅānināmapi cētāṃsi dēvī bhagavatī hi sā
balādākRṣyamōhāya mahāmāyā prayacChati ||54||
tayā visṛjyatē viśvaṃ jagadētaccarācaram |
saiṣā prasannā varadā nṛṇāṃ bhavati muktayē ||55||
sā vidyā paramā muktērhētubhūtā sanātanī
saṃsārabandhahētuśca saiva sarvēśvarēśvarī||56||
rājōvāca||57||
bhagavan kāhi sā dēvī māmāyēti yāṃ bhavān |
bravīti kthamutpannā sā karmāsyāśca kiṃ dvija||58||
yatprabhāvā ca sā dēvī yatsvarūpā yadudbhavā|
tatsarvaṃ śrōtumicChāmi tvattō brahmavidāṃ vara||59||
ṛṣiruvāca ||60||
nityaiva sā jaganmūrtistayā sarvamidaṃ tatam||61||
tathāpi tatsamutpattirbahudhā śrūyatāṃ mamaḥ||62||
dēvānāṃ kāryasiddhyarthaṃ āvirbhavati sā yadā|
utpannēti tadā lōkē sā nityāpyabhidhīyatē ||63||
yōganidrāṃ yadā viṣṇurjagatyēkārṇavīkṛtē|
āstīrya śēṣamabhajat kalpāntē bhagavān prabhuḥ||64||
tadā dvāvasurau ghrau vikhyātau madhukaiṭabhau|
viṣṇukarṇamalōdbhūtau hantuṃ brahmāṇamudyatau||65||
sa nābhi kamalē viṣṇōḥ sthitō brahmā prajāpatiḥ
dṛṣṭvā tāvasurau cōgrau prasuptaṃ ca janārdanam||66||
tuṣṭāva yōganidrāṃ tāmēkāgrahṛdayaḥ sthitaḥ
vibōdhanārdhāya harērharinētrakṛtālayām ||67||
viśvēśvarīṃ jagaddhātrīṃ sthitisaṃhārakāriṇīm|
nidrāṃ bhagavatīṃ viṣṇōratulāṃ tējasaḥ prabhuḥ ||68||
brahmōvāca ||69||
tvaṃ svāhā tvaṃ svadhā tvaṃhi vaṣaṭkāraḥ svarātmikā|
sudhā tvamakṣarē nityē tridhā mātrātmikā sthitā||70||
ardhamātrā sthitā nityā yānuccāryāviśēṣataḥ
tvamēva sā tvaṃ sāvitrī tvaṃ dēva jananī parā ||71||
tvayaitaddhāryatē viśvaṃ tvayaitat sṛjyatē jagat|
tvayaitat pālyatē dēvi tvamatsyantē ca sarvadā||72||
visṛṣṭau sṛṣṭirūpātvaṃ sthiti rūpā ca pālanē|
tathā saṃhṛtirūpāntē jagatō'sya jaganmayē ||73||
mahāvidyā mahāmāyā mahāmēdhā mahāsmṛtiḥ|
mahāmōhā ca bhavatī mahādēvī mahāsurī ||74||
prakṛtistvaṃ ca sarvasya guṇatraya vibhāvinī|
kāḻarātrirmahārātrirmōharātriśca dāruṇā||75||
tvaṃ śrīstvamīśvarī tvaṃ hrīstvaṃ buddhirbhōdhalakṣaṇā|
lajjāpuṣṭistathā tuṣṭistvaṃ śāntiḥ kṣānti rēva ca||76||
khaḍginī śūlinī ghrā gadinī cakriṇī tathā|
śaṅkhiṇī cāpinī bāṇābhuśuṇḍīparighyudhā||77||
saumyā saumyatarāśēṣasaumyēbhyastvatisundarī
parāparāṇāṃ paramā tvamēva paramēśvarī||78||
yacca kiñcitkvacidvastu sadasadvākhilātmikē|
tasya sarvasya yā śaktiḥ sā tvaṃ kiṃ stūyasēmayā||79||
yayā tvayā jagat sraṣṭā jagatpātātti yō jagat|
sō'pi nidrāvaśaṃ nītaḥ kastvāṃ stōtumihēśvaraḥ||80||
viṣṇuḥ śarīragrahaṇaṃ ahamīśāna ēva ca
kāritāstē yatō'tastvāṃ kaḥ stōtuṃ śaktimān bhavēt||81||
sā tvamitthaṃ prabhāvaiḥ svairudārairdēvi saṃstutā|
mōhayaitau durādharṣāvasurau madhukaiṭabhau ||82||
prabōdhaṃ ca jagatsvāmī nīyatāmacyutā lagh ||83||
bōdhaśca kriyatāmasya hantumētau mahāsurau ||83||
ṛṣiruvāca ||84||
ēvaṃ stutā tadā dēvī tāmasī tatra vēdhasā
viṣṇōḥ prabhōdhanārdhāya nihantuṃ madhukaiṭabhau ||85||
nētrāsyanāsikābāhuhṛdayēbhyastathōrasaḥ|
nirgamya darśanē tasthau brahmaṇō avyaktajanmanaḥ ||86||
uttasthau ca jagannāthaḥ stayā muktō janārdanaḥ|
ēkārṇavē ahiśayanāttataḥ sa dadṛśē ca tau ||87||
madhukaiṭabhau durātmānā vativīryaparākramau
krōdharaktēkṣaṇāvattuṃ brahmaṇāṃ janitōdyamau ||88||
samutthāya tatastābhyāṃ yuyudhē bhagavān hariḥ
pañcavarṣasahastrāṇi bāhupraharaṇō vibhuḥ ||89||
tāvapyatibalōnmattau mahāmāyāvimōhitau ||90||
uktavantau varō'smattō vriyatāmiti kēśavam ||91||
śrī bhagavānuvāca ||92||
bhavētāmadya mē tuṣṭau mama vadhyāvubhāvapi ||93||
kimanyēna varēṇātra ētāvṛddi vṛtaṃ mama ||94||
ṛṣiruvāca ||95||
vañcitābhyāmiti tadā sarvamāpōmayaṃ jagat|
vilōkya tābhyāṃ gaditō bhagavān kamalēkṣaṇaḥ ||96||
āvāṃ jahi na yatrōrvī salilēna pariplutā| ||97||
ṛṣiruvāca ||98||
tathētyuktvā bhagavatā śaṅkhacakragadābhṛtā|
kṛtvā cakrēṇa vai Chinnē jaghnē śirasī tayōḥ ||99||
ēvamēṣā samutpannā brahmaṇā saṃstutā svayam|
prabhāvamasyā dēvyāstu bhūyaḥ śṛṇu vadāmi tē ||100||
|| jaya jaya śrī svasti śrīmārkaṇḍēyapurāṇē sāvarṇikē manvantarē dēvīmahātmyē madhukaiṭabhavadhō nāma pradhamō'dhyāyaḥ ||
āhuti
ōṃ ēṃ sāṅgāyai sāyudhāyai saśaktikāyai saparivārāyai savāhanāyai ēṃ bījādhiṣṭāyai mahā kāḻikāyai mahā ahutiṃ samarpayāmi namaḥ svāhā ||